Ở các xã vùng cao của tỉnh Hòa Bình, một hoạt động đặc biệt đang diễn ra sau mỗi mùa gặt. Đó là các lớp học “giáo dục tiếp tục sau khi biết chữ” dành cho phụ nữ dân tộc thiểu số. Đây là nỗ lực của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hòa Bình trong việc xóa mù chữ và nâng cao năng lực học tập cộng đồng.

Các lớp học này thường được tổ chức vào buổi tối, sau khi người dân đã hoàn thành công việc thu hoạch. Với sự tham gia của vài chục người phụ nữ dân tộc Mường, Dao, Thái, họ cùng nhau chăm chú nghe giảng về từng nét chữ đầu tiên. Từ năm 2020 đến nay, đã có 6 lớp học như vậy được mở, với 125 học viên, 100% là nữ và là người dân tộc thiểu số.

Họ đến lớp không vì điểm số, không vì bằng cấp mà vì một điều giản dị: Biết đọc tên mình, biết viết đơn xin vay vốn, hiểu những dòng chữ in trên bao thuốc trừ sâu hay đơn khám bệnh. Đối với những người phụ nữ này, việc biết chữ là một bước tiến quan trọng trong cuộc sống.

Bà Hà Thị Nhung, người dân tộc Thái ở xã Bao La, là một trong những học viên của lớp học này. Ở tuổi ngũ tuần, bà đã bắt đầu một hành trình mới – học chữ. Trước kia, mỗi lần đi trạm y tế hay nhận hỗ trợ, bà đều phải nhờ người khác điền giúp giấy tờ. Có khi, cán bộ bảo ký tên, bà chỉ biết cười trừ, đưa ngón tay ra lăn dấu. “Tôi xấu hổ lắm. Đến tên mình cũng không viết nổi”, bà Nhung chia sẻ.

Các lớp học “giáo dục tiếp tục sau khi biết chữ” đã giúp bà Nhung và nhiều người phụ nữ khác nhận diện lại chính mình qua từng con chữ. Tính đến nay, các xã khu vực Hòa Bình cũ đạt tỷ lệ nữ biết chữ là 99,81%, trong đó nữ dân tộc thiểu số và miền núi đạt 99,64% – vượt xa mục tiêu 93% được đặt ra trong Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021-2030.

Ông Trần Văn An – Trưởng Phòng Giáo dục thường xuyên, Sở Giáo dục và Đào tạo chia sẻ: “Khi người phụ nữ biết đọc, biết viết, họ có thể tiếp cận thông tin, hiểu quyền lợi, chủ động trong kinh tế gia đình và chăm sóc con cái. Quan trọng hơn, họ trở thành người truyền cảm hứng học tập trong bản làng, nơi mà việc cầm bút, đi học với phụ nữ từng là điều xa lạ, thậm chí bị cho là ‘không cần thiết'”.

Dù kết quả đạt được rất đáng ghi nhận, nhưng thực tế ở các xã vùng cao vẫn đặt ra không ít thách thức. Ở một số địa bàn đặc biệt khó khăn, việc duy trì kết quả sau xóa mù chữ chưa thật sự ổn định. Nhiều phụ nữ lớn tuổi quanh năm bám nương, ít có điều kiện tiếp cận thông tin vẫn đang đối mặt nguy cơ tái mù.

Những bước đi căn cơ đang dần được triển khai để đảm bảo “biết chữ” không chỉ là thành tích mà phải là nền móng cho sự phát triển. Từ năm 2025, Trường Cao đẳng Sư phạm Hòa Bình được giao nhiệm vụ đưa các nội dung về giới, bình đẳng giới và sức khỏe sinh sản vào chương trình đào tạo giáo viên. Cùng với đó, các trung tâm học tập cộng đồng ở cơ sở cũng đang được mở rộng vai trò. Từ chỗ chỉ dạy chữ sang hướng dẫn kỹ năng sản xuất, sử dụng công nghệ số, khởi nghiệp tại chỗ…

Đây là bước đi cho thấy chương trình xoá mù, nâng cao năng lực cộng đồng không chỉ truyền đạt con chữ, mà còn giúp thay đổi tư duy, cách nghĩ, cách làm của đồng bào dân tộc thiểu số. Từ một chương trình xóa mù chữ ban đầu, Hòa Bình đang chuyển mình từng bước để làm cho “học tập suốt đời” trở thành hiện thực ở cả những bản làng xa nhất. Và ở đó, mỗi người phụ nữ biết chữ, dù chỉ một câu, một dòng, cũng đang viết nên phần tương lai tươi sáng hơn của chính mình.

Tòa án nhân dân tỉnh Nghệ An vừa tiến hành xét xử sơ thẩm vụ án liên quan đến hai bị cáo, Cụt Thị Liên và Cụt Thị Tuyết, cùng trú tại xã Chiêu Lưu, về tội “Mua bán trẻ em”. Cả hai bị cáo đã bị tuyên phạt nặng do hành vi mua bán một bé gái ra nước ngoài.

Hai bị cáo, Cụt Thị Liên, sinh năm 1992, và Cụt Thị Tuyết, sinh năm 1995, đã thực hiện hành vi mua bán người với mục đích kiếm lợi. Vào năm 2016, Cụt Thị Liên được một người phụ nữ tên Moong Thị Y, đang sống ở Trung Quốc, đề nghị tìm kiếm và giới thiệu phụ nữ để làm vợ người bản xứ. Moong Thị Y hứa sẽ trả cho Liên một số tiền lớn sau mỗi “phi vụ” thành công.

Cụ thể, Cụt Thị Liên và Cụt Thị Tuyết đã gặp gia đình cháu Lương Thị Thoan, sinh năm 2002, và hứa hẹn sẽ giúp cháu có cuộc sống tốt đẹp hơn ở nước ngoài. Gia đình cháu Thoan đã được hứa hẹn sẽ nhận được 100 triệu đồng. Cháu Thoan, khi đó mới 14 tuổi, đã bị dẫn ra biên giới và bán cho một người đàn ông với số tiền tương đương 250 triệu đồng.

Sau nhiều năm lưu lạc nơi xứ người, cháu Thoan đã trốn trở về Việt Nam và trình báo Công an. Cụt Thị Liên và Cụt Thị Tuyết đã đến cơ quan Công an để đầu thú. Tại phiên tòa, Cụt Thị Tuyết đã thừa nhận toàn bộ cáo trạng truy tố, trong khi Cụt Thị Liên vẫn chối tội.

Tuy nhiên, căn cứ vào tài liệu điều tra và lời khai của các nhân chứng, Hội đồng xét xử đã tuyên phạt Cụt Thị Liên 12 năm tù giam và Cụt Thị Tuyết 10 năm tù giam. Bị cáo Cụt Thị Liên cũng phải bồi thường cho bị hại 23 triệu đồng tiền tổn thất tinh thần.

Vụ án này đã gây sự chú ý lớn trong dư luận, đặc biệt là trong bối cảnh tội phạm mua bán người đang trở thành vấn đề nhức nhói tại Việt Nam. Theo số liệu của Chính phủ Việt Nam, mỗi năm có hàng trăm trường hợp mua bán người được phát hiện, trong đó có nhiều trường hợp nạn nhân là trẻ em và phụ nữ.

Tội phạm mua bán người là một vấn đề nghiêm trọng và cần được giải quyết triệt để. Tổ chức Liên Hợp Quốc về Ma túy và Tội phạm cũng đã nhiều lần nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ngăn chặn và xử lý tội phạm mua bán người.

Trước những trường hợp như Cụt Thị Liên và Cụt Thị Tuyết, nhiều người dân đã lên tiếng yêu cầu cơ quan chức năng cần tăng cường hơn nữa trong việc phòng chống và xử lý tội phạm mua bán người. Sự quan tâm và cảnh giác của cộng đồng là rất cần thiết để ngăn chặn những hành vi phạm tội này.

Việc hợp nhất các đơn vị hành chính cấp xã ở tỉnh Thái Nguyên, đặc biệt là tại vùng cao thuộc tỉnh Bắc Kạn cũ, đã giúp tinh gọn bộ máy và nâng cao hiệu quả quản lý. Tuy nhiên, việc này cũng gây ra một số khó khăn trong việc chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân. Tỉnh Thái Nguyên có địa bàn rộng lớn, dân cư thưa thớt, và nhiều hộ gia đình cách xa trung tâm hàng chục km. Điều này đã đặt ra thách thức cho việc cung cấp dịch vụ y tế tại các khu vực nông thôn và vùng sâu.

Để giải quyết vấn đề này, các địa phương đã chủ động rà soát hệ thống y tế cơ sở, duy trì hoạt động tại các trạm y tế cũ, và bố trí lại nhân lực để tăng cường tổ chức khám bệnh lưu động đến từng bản. Tại xã Nghiên Loan, được hình thành trên cơ sở sáp nhập các xã Xuân La, An Thắng và Nghiên Loan, hiện có diện tích hơn 130km² và dân số hơn 11.000 người. Một số thôn, bản cách trung tâm xã tới gần 20km.

Bà Lã Diệu Thuần, Trạm trưởng Trạm y tế xã Nghiên Loan cho biết: Để đảm bảo chăm sóc sức khỏe nhân dân sau khi sáp nhập 3 xã, trạm y tế đã giữ nguyên đội ngũ nhân lực và cơ sở vật chất tại các trạm y tế của các địa phương cũ. Đồng thời, trạm y tế đã tiến hành rà soát, điều chỉnh lại phương án phân công công việc nhằm phát huy tối đa hiệu quả hoạt động của từng cán bộ y tế tại các điểm trạm.

Tương tự, xã Vĩnh Thông cũng duy trì các điểm trạm y tế cũ để đảm bảo người dân vùng sâu vùng xa được tiếp cận dịch vụ y tế kịp thời. Ông Nguyễn Anh Dũng, Trạm trưởng Trạm y tế xã Vĩnh Thông cho biết: Công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân tại các Trạm y tế Cao Sơn, Vũ Muộn, Sỹ Bình vẫn được duy trì và công tác chống dịch bệnh vẫn được thực hiện thường xuyên tại các Trạm y tế, tạo điều kiện thuận lợi cho bà con nhân dân đến khám chữa bệnh.

Đến nay, toàn bộ 108 trạm y tế tại 37 xã phía Bắc tỉnh Thái Nguyên vẫn đang hoạt động bình thường. Các dịch vụ khám chữa bệnh, tiêm chủng mở rộng, phòng chống dịch bệnh… không bị gián đoạn. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn nhiều khó khăn tồn tại khi một số trạm y tế đã xuống cấp, thiếu trang thiết bị, cần được cải tạo, đầu tư.

Ông Đinh Mạnh Cường, Phó Giám đốc Sở Y tế tỉnh Thái Nguyên cho biết: Thực trạng hiện nay các trạm y tế phía Bắc của tỉnh Thái Nguyên rất khó khăn, do địa hình chia cắt, mật độ dân cư thưa, người dân từ nơi ở đến nơi khám chữa bệnh rất xa. Thời gian tới, Sở Y tế sẽ xem xét để đầu tư sửa chữa xây dựng cơ sở vật chất cho các trạm y tế của các xã mới để làm sao đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe người dân.

Bên cạnh đầu tư hạ tầng, tỉnh Thái Nguyên cũng đang đẩy mạnh chuyển đổi số trong ngành y tế, tăng cường ứng dụng công nghệ vào quản lý bệnh án và khám chữa bệnh từ xa. Những nỗ lực này nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân vùng cao tiếp cận dịch vụ y tế, góp phần ổn định an sinh xã hội và phát triển bền vững địa phương. Tìm hiểu thêm về các hoạt động của tỉnh Thái Nguyên trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ y tế tại địa phương.