Theo các báo cáo và số liệu gần đây, thị trường xuất khẩu của Việt Nam trong những tháng đầu năm 2023 đã có những tín hiệu tích cực. Nhu cầu tăng từ các thị trường trọng điểm đối với các sản phẩm nông lâm thủy sản của Việt Nam từ các thị trường xuất khẩu chính như Trung Quốc, Mỹ và Liên minh Châu Âu liên tục tăng cho thấy triển vọng tích cực đối với các sản phẩm này.

>>> Doanh nghiệp xuất khẩu có thể mất thị phần vì chiếc… khay nhựa

Cùng với đó, Việt Nam đã thành công trong việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu các mặt hàng này, giảm sự phụ thuộc vào một số thị trường trọng điểm và giúp giảm thiểu rủi ro. Việt Nam cũng đã cải thiện về năng lực cạnh tranh hơn trên thị trường toàn cầu nhờ các yếu tố như tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, cơ sở hạ tầng được cải thiện.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Phùng Đức Tiến cho biết: Trong bối cảnh nông nghiệp đang tiếp tục khẳng định thế mạnh xuất khẩu của Việt Nam, thủy sản vẫn là một lợi thế với hai mặt hàng chiến lược là tôm và cá tra. Theo đó, Bộ NN&PTNT sẽ tiếp tục tập trung cho thị trường Mỹ, Trung Quốc để tăng tốc xuất khẩu sản phẩm cá tra.

Chế biến cá tra xuất khẩu tại Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu thủy sản Cần Thơ, một trong những mặt hàng có thế mạnh của Việt Nam trên thị trường quốc tế

Điểm đáng mừng là xuất hiện những thay đổi mang tính đột phá trong quá trình tổ chức sản xuất thủy sản, trong đó có việc Mỹ đã công nhận sản xuất cá tra của Việt Nam có trình độ tương đương Mỹ.

Các doanh nghiệp ngành này kỳ vọng sự công nhận này là một dấu mốc quan trọng đối với ngành cá tra Việt Nam và nhiều khả năng sẽ tăng xuất khẩu mặt hàng này sang Hoa Kỳ cũng như các thị trường khác.

Cá tra là loại cá da trơn được nuôi phổ biến ở Việt Nam và đã trở thành mặt hàng xuất khẩu quan trọng của nước ta trong những năm gần đây. Việc được công nhận đồng nghĩa với việc sản xuất cá tra của Việt Nam đáp ứng các tiêu chuẩn cao tương tự như ở Mỹ này sẽ giúp tăng niềm tin của người tiêu dùng đối với sản phẩm. Sự công nhận này cũng là một bước quan trọng trong việc cải thiện quan hệ thương mại tổng thể của Việt Nam với Mỹ và có thể sẽ có tác động tích cực đến các mặt hàng xuất khẩu khác của Việt Nam.

>>> Điều kiện nào để gỗ dán Việt Nam duy trì xuất khẩu Top 5 thế giới?

Còn ông Lê Bá Anh, Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng nông, lâm sản và thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) thì cho biết: việc Trung Quốc mở cửa biên giới, gỡ bỏ chính sách “Zero COVID” từ ngày 8/1/2023 thì hưởng lợi nhất chính là các ngành hàng nông sản tươi sống. Tuy nhiên, thị trường Trung Quốc không còn là thị trường dễ tính, các tiêu chuẩn ngày càng khó hơn, nhất là có những quy định, điều chỉnh rất bất ngờ đối thủy sản nhập khẩu.

Ông Lê Bá Anh khuyến cáo: “Thời điểm này, các doanh nghiệp Việt Nam có thể tận dụng lợi thế về địa lý, chi phí vận chuyển thấp, nhu cầu cao,… để đẩy mạnh xuất khẩu nông sản, thủy sản vào thị trường Trung Quốc”.

Tuy vậy, bên cạnh những kết quả rõ nét của một số ngành thì Thứ trưởng Bộ NN&PTNT cũng chia sẻ về ngành đang được kỳ vọng nhưng còn nhiều thách thức là lâm nghiệp.

Ngành lâm nghiệp đang được kỳ vọng nhưng vẫn còn nhiều thách thức

Nhiều chuyên gia ở Việt Nam cũng cho rằng, để giải quyết những thách thức này, Việt Nam sẽ cần thực hiện một cách tiếp cận toàn diện bao gồm tăng cường đầu tư vào lĩnh vực lâm nghiêp, cải thiện quy hoạch và quản lý rừng cũng như thực thi mạnh mẽ hơn các quy định về môi trường. Ngoài ra, điều quan trọng là phải thúc đẩy các hoạt động bền vững và khuyến khích phát triển các lâm sản chất lượng cao có khả năng cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Tuy khó khăn trong việc khai thác các đơn hàng do lạm phát tăng nhưng ngành lâm nghiệp vẫn có thể phát huy được và tập trung vào một số mặt hàng mới như viên nén, dăm gỗ. Đây là những mặt hàng xuất khẩu có thể đạt trên 3,5 tỷ USD.

Còn đối với mặt hàng rau hoa quả, lợi thế từ các nghị định thư Việt Nam đã ký với Trung Quốc về xuất khẩu chính ngạch, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến phân tích điều đó đã giúp xuất khẩu sầu riêng, khoai lang, chanh leo ngày càng thuận lợi. Nhờ đó, giá nhiều loại trái cây đã tăng đáng kể ngay từ đầu năm. Đây là tín hiệu đáng mừng.

Xét về thị trường xuất khẩu, Hoa Kỳ, Trung Quốc và Nhật Bản là một số thị trường nhập khẩu nông, thủy sản lớn nhất của Việt Nam. Trong khi đó, Liên minh châu Âu, Hàn Quốc và Úc là một trong những thị trường hàng đầu cho lâm sản của Việt Nam.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến

Đại dịch COVID-19 đã tác động đáng kể đến thương mại toàn cầu và dẫn đến sự gián đoạn chuỗi cung ứng và làm giảm nhu cầu đối với nhiều sản phẩm. Mặc dù vậy, ngành nông nghiệp và thủy sản của Việt Nam vẫn tiếp tục hoạt động tốt và Việt Nam có thể duy trì vị thế là nhà xuất khẩu lớn trong các lĩnh vực này.

>>> Nhu cầu thế giới sụt giảm, xuất khẩu của Việt Nam gặp khó

Tuy nhiên, lãnh đạo Bộ NN&PTNT cho biết các doanh nghiệp cũng phải lưu ý, càng hội nhập sâu thì tiêu chí của các thị trường càng khắt khe, do vậy phải tích cực đổi mới sản xuất, nâng cao chất lượng để đáp ứng yêu cầu của từng thị trường.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhìn nhận, có thể khẳng định, sản lượng, giá trị của ngành nông nghiệp đã tăng liên tục trong những năm qua với tốc độ tăng rất nhanh. Đó là kết quả tất yếu của việc ngành nông nghiệp đã có một nền tảng tốt từ tổ chức sản xuất đến sơ chế, chế biến, xúc tiến thương mại. Ông Tiến nhấn mạnh: “Trên bất kỳ thị trường nào thì nông sản Việt cũng phải xây dựng chiến lược cạnh tranh về chất lượng, giá cả, thương hiệu. Do vậy, điều cần làm ngay với sản xuất nông nghiệp trong nước là thực hiện nâng cấp chất lượng cho tất cả các ngành hàng nông sản theo tiêu chuẩn của các thị trường khó tính”.

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]

 >>Kim ngạch xuất khẩu thủy sản năm 2023 sẽ giảm? 

Chia sẻ với DĐDN ông Trương Đình Hòe – Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản còn gặp nhiều rào cản, chưa tận dụng được hết lợi thế của EVFTA. Do đó năm 2023 các doanh nghiệp cần thực hiện chuẩn chỉnh các quy định về nguồn gốc, sản xuất, chế biến nhằm đảm bảo tiêu chí, cũng như nhanh chóng gỡ bỏ thẻ vàng IUU.

Ông Trương Đình Hòe – Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam

– Được biết Việt Nam đang tận dụng rất tốt các FTA, vậy những thị trường nào sẽ giúp các doanh nghiệp thủy sản có lợi thế nhiều nhất, thưa ông?

Các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam đã trưởng thành hơn, có đủ kinh nghiệm để tận dụng tốt các lợi thế từ những Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới để tăng sức cạnh tranh cho thủy sản Việt Nam. Một trong những Hiệp định mà thủy sản tận dụng được các lợi thế về thuế quan là EVFTA và CPTPP. Cụ thể trong năm 2022, khối thị trường CPTPP chiếm hơn 26% tỷ trọng XK, đạt trên 2,8 tỷ USD tăng gần 31%, khối thị trường EU đạt trên 1,3 tỷ USD tăng 21,6% so với 2021. Trong đó các nước trong khối CPTPP đều tăng trưởng hai con số so với năm 2021 như Nhật Bản tăng 30,6%., Canada 43,7%, Úc 42,8%, Malaysia 22,2%, Mexico 44,5%, Singapore 94,1% và đặc biệt đã mở được thị trường Peru với giá trị gần 14 triệu đô, tăng trên 100%. Ngoài ra, Nhật Bản là thị trường truyền thống của VN với giá trị 1,5-1,6 tỷ USD đã góp phần tạo nên sự sôi động cho thương mại thủy sản giữa Việt Nam và khối CPTPP.

Bên cạnh ưu đãi về thuế quan giúp các doanh nghiệp Việt tăng được khả năng cạnh tranh so với các nước khác thì Hiệp định cũng mang lại cơ hội nhập khẩu nguồn nguyên liệu, phụ liệu từ các nước thành viên. Các nước CPTPP đóng góp một phần đáng kể cho nguồn nguyên liệu thuỷ sản nhập khẩu vào Việt Nam để gia công, chế biến, xuất khẩu giúp doanh nghiệp sử dụng công suất, máy móc đã đầu tư và tạo việc làm ổn định cho công nhân.

– Thủy sản là ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, tuy nhiên tận dụng thuế quan chưa được nhiều. Vậy theo ông đâu là nguyên nhân?

So với trước đây, hiện các doanh nghiệp đã bắt đầu tận dụng các lợi thế về thuế quan từ các FTAs một cách có hiệu quả. Tuy nhiên so với Hiệp định EVFTA, cánh cửa vào thị trường CPTPP rộng mở hơn vì với EU, Việt Nam còn vướng thẻ vàng IUU nên việc thực hiện quy tắc xuất xứ (QTXX) để tận dụng lợi thế thuế quan khó khăn hơn.

Một trong những yếu tố khác hạn chế các doanh nghiệp thủy sản chưa tận dụng được các ưu đãi do Hiệp định mang lại, chính là chưa đáp ứng được tiêu chuẩn an toàn thực phẩm (ATTP) trong chuỗi sản xuất, chế biến. Do đó các doanh nghiệp cần chủ động xây dựng hệ thống quản lý và xuất khẩu một cách hoàn thiện và xuyên suốt chuỗi. Sớm hoàn thiện hệ thống quản lý nghề cá quốc gia, tăng cường tuân thủ các QTXX nhằm đáp ứng các yêu cầu từ thị trường.

VASEP sẽ tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại giúp các doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường Châu Á và Trung Đông

Ngoài ra, bản thân các doanh nghiệp thủy sản thay đổi cần tiếp tục nâng cao năng lực cạnh tranh, chủ động hơn với các yêu cầu của thị trường từ khâu quản lý chất lượng, đến truy xuất nguồn gốc, và hướng đến doanh nghiệp sản xuất kinh doanh có trách nhiệm. Việc áp dụng các tiêu chuẩn bền vững về nuôi, chế biến, trách nhiệm xã hội là xu thế tất yếu nếu các doanh nghiệp muốn thâm nhập vào khối CPTPP, EVFTA hay các thị trường khác.

– Thưa ông, hiện nay với sự ảnh hưởng của xu hướng suy thoái kinh tế toàn cầu, dự báo ngành thủy sản sẽ gặp khó khăn trong 06 tháng đầu năm 2023. Vậy Hiệp hội thủy sản đã có những kế hoạch nào hỗ trợ doanh nghiệp?

Trong năm 2022, xuất khẩu thủy sản Việt Nam lần đầu đạt mức xấp xỉ 11 tỷ USD là do nhu cầu tăng và giá bán cao tại các thị trường trong những quý đầu năm sau thời gian dài bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh, góp phần đưa lũy kế cả năm 2022 tăng trên 23% so với 2021.

Tuy nhiên, tiếp tục đà giảm từ sau quý 4/2022 nên trong tháng 1/2023 xuất khẩu thủy sản chỉ đạt 600 triệu USD, giảm tới 31% so với tháng 1/2022. Trong đó: xuất khẩu tôm các loại đạt hơn 169 triệu USD (giảm 46% so với cùng kỳ năm trước); xuất khẩu cá tra cá tra đạt 107 triệu USD (giảm 50%); xuất khẩu cá ngừ đạt gần 60 triệu USD (giảm 32%). Xuất khẩu thủy sản sang các thị trường chủ chốt cũng sụt giảm mạnh: Hoa Kỳ giảm 56%, Trung Quốc – Hồng Kông giảm 55%, châu Âu giảm 35%

Trong năm 2023, dự kiến ngành thủy sản Việt Nam sẽ tiếp tục bị ảnh hưởng bởi sự lạm phát và suy thoái kinh tế toàn cầu, sự leo thang chiến tranh Nga – Ukraine và sự xuất hiện một cuộc chiến thương mại xuyên Đại Tây Dương. Tuy nhiên đây cũng là cơ hội cho xuất khẩu thủy sản VN tại các thị trường chính.

VASEP dự kiến trong năm 2023, sẽ có sự điều chỉnh lại về nhu cầu đối với các phân khúc sản phẩm thủy sản, theo đó các dòng sản phẩm có giá vừa phải sẽ được quan tâm hơn vì phù hợp với việc thay đổi thói quen chi tiêu của người tiêu dùng có thu nhập thấp hoặc trung bình. Vì dòng vốn là nhóm bị tác động mạnh nhất bởi lạm phát.

Sự mở cửa trở lại hoàn toàn của thị trường trung Quốc sẽ giúp phục hồi nhu cầu tiêu thụ thủy sản của thị trường này và các thị trường khác khi vấn đề giao thương được thông suốt hơn. Tuy nhiên sự phục hồi thị trường Trung Quốc vẫn chưa thể bù vào sự sụt giảm từ các thị trường khác.

Do đó, để hỗ trợ doanh nghiệp thủy sản, Hiệp hội khuyến nghị các thành viên có thể tăng cường mối quan hệ hợp tác giao thương, phát triển đơn hàng xuất khẩu sang các thị trường mới, như các thị trường nhỏ và tiềm năng song song các thị trường truyền thống như Mỹ, EU, Nhật, TQ. Bên cạnh đó VASEP sẽ tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại giúp các doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường Châu Á và Trung Đông. Từ những dự báo được xem xét chúng tôi kỳ vọng xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam sẽ ghi nhận sự hồi phục về nhu cầu và đơn hàng từ quý 2/2023.

Xin cảm ơn ông!

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]