Thị trường carbon đang nổi lên như một công cụ kinh tế quan trọng trong việc thúc đẩy chuyển đổi xanh trên toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh các quốc gia đang nỗ lực hướng tới phát triển bền vững và giảm phát thải ròng xuống ‘0’. Việt Nam, với cam kết đạt Net Zero vào năm 2050, đang khẩn trương hoàn thiện khung pháp lý, nâng cấp hạ tầng dữ liệu và quản trị để xây dựng thị trường carbon minh bạch, hiệu quả và đủ năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Trong Diễn đàn Net Zero Việt Nam 2025: Thị trường carbon trong kỷ nguyên mới, được tổ chức tại Hà Nội vào ngày 18/7, các chuyên gia đã chia sẻ quan điểm về việc phát triển thị trường carbon như một giải pháp chiến lược giúp Việt Nam thực hiện hiệu quả cam kết Net Zero. Ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), nhấn mạnh rằng việc phát triển thị trường carbon là một trong những giải pháp quan trọng. Bằng cách định giá phát thải và khuyến khích công nghệ sạch, thị trường này tạo ra động lực tài chính, thúc đẩy các sáng kiến giảm phát thải và giúp Việt Nam tiếp cận các nguồn lực quốc tế.

Chính phủ đã phê duyệt Đề án phát triển thị trường carbon với mục tiêu kết nối thị trường trong nước với các cơ chế quốc tế. Các nền tảng pháp lý quan trọng đang được củng cố, bao gồm Nghị định số 06/2022/NĐ-CP và Nghị định số 119/2025/NĐ-CP về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, cũng như dự thảo Nghị định về sàn giao dịch carbon do Bộ Tài chính xây dựng.

Bên cạnh đó, các sáng kiến từ doanh nghiệp và cộng đồng địa phương cho thấy tiềm năng lớn trong việc phát triển tín chỉ carbon ở các lĩnh vực như nông nghiệp, lâm nghiệp, năng lượng tái tạo và xử lý chất thải. Tuy nhiên, thị trường carbon tại Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn định hình nền móng với nhiều khoảng trống cần được lấp đầy. Một trong những điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là hệ thống đo lường, báo cáo và thẩm định (MRV) chưa đồng bộ, thiếu công cụ số hóa.

Ông Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường, cho rằng thị trường carbon chỉ có thể hoạt động hiệu quả khi có một hệ thống đo lường, báo cáo, thẩm định đáng tin cậy và tương thích với quốc tế.

Bên cạnh khung pháp lý, các chuyên gia cũng nhấn mạnh vai trò của nền tảng tài chính trong việc phát triển thị trường carbon. Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, bà Betty Palard, CEO ESG Climate Consulting, cho rằng Việt Nam có nhiều lợi thế để tham gia sâu vào thị trường carbon. Tuy nhiên, để tín chỉ carbon của Việt Nam có giá trị cao trên thị trường quốc tế, cần có một chiến lược xây dựng thương hiệu quốc gia dựa trên xác minh khoa học, truyền thông hiệu quả và tầm nhìn dài hạn từ các nhà hoạch định chính sách.

Trong bối cảnh hiện nay, sự đổi mới của trí tuệ nhân tạo (AI) trong ngành tài chính đang diễn ra mạnh mẽ ở hậu cảnh, giúp các công ty khởi nghiệp doanh nghiệp thu hút phần lớn vốn đầu tư mạo hiểm trong lĩnh vực này. Dữ liệu từ PitchBook cho thấy, tính đến thời điểm hiện tại trong năm, các công ty khởi nghiệp tài chính doanh nghiệp đã thu hút được 74,6% tổng giá trị thỏa thuận vốn đầu tư mạo hiểm. Điều này cho thấy năm 2025 có khả năng trở thành năm có tỷ lệ cao nhất trong thập kỷ qua.

Trong những năm gần đây, các đổi mới trong lĩnh vực tài chính, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, chủ yếu xuất phát từ công nghệ doanh nghiệp. Mặc dù người tiêu dùng đã có thể trải nghiệm trí tuệ nhân tạo thông qua các ngân hàng kỹ thuật số, công nghệ tài chính và dịch vụ tín dụng, nhưng vẫn còn nhiều điều đang diễn ra ở hậu cảnh. Theo nhận định của Neil Kapur, đối tác tại TTV Capital, một công ty đầu tư mạo hiểm tập trung vào tài chính giai đoạn đầu, khi xem xét tác động của công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, đối với trải nghiệm của người tiêu dùng, nó chỉ là một phần nhỏ của quy trình làm việc tài chính tổng thể.

Kapur cũng cho biết ông đã chứng kiến xu hướng đầu tư tăng cao vào tài chính doanh nghiệp nhưng vẫn lạc quan về việc đầu tư vào bán lẻ, ngay cả khi hiện tại có ít đổi mới trí tuệ nhân tạo ở phía này. Các ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong doanh nghiệp đang cho phép nâng cấp các hệ thống cũ như kế toán, nghiên cứu dữ liệu và thanh toán doanh nghiệp, trong khi các sản phẩm tiêu dùng vẫn chưa được hưởng lợi từ loại tích hợp trí tuệ nhân tạo này ngoài các lĩnh vực ngách.

Các công ty khởi nghiệp tài chính thông minh nhân tạo cũng đang đạt được định giá cao hơn và huy động các vòng funding lớn hơn nói chung. Hơn 80% các công ty tài chính tại Mỹ đã đóng một vòng funding kể từ năm 2021 và cung cấp trí tuệ nhân tạo như một phần cốt lõi của sản phẩm của họ, đều tập trung vào doanh nghiệp, theo ghi chú của nhà phân tích mới nhất của PitchBook về lĩnh vực này.

Trong khi đó, các chính sách và các lực lượng vĩ mô khác tác động đến người tiêu dùng đang khiến việc đầu tư vào các sản phẩm tài chính phục vụ họ trở nên rủi ro hơn. Các nhà đầu tư không thích đầu tư vào người tiêu dùng khi thị trường khó khăn, vì nó mang tính chu kỳ cao và nhạy cảm nhất với những tác động như thuế quan, theo nhận định của Rudy Yang, nhà phân tích tài chính cao cấp của PitchBook.

Sự ưa thích của các nhà đầu tư mạo hiểm đối với các công ty khởi nghiệp tài chính thông minh nhân tạo trong doanh nghiệp dự kiến sẽ tiếp tục, và có thể khiến năm 2025 trở thành năm kỷ lục cho lĩnh vực này. Với sự phát triển không ngừng của trí tuệ nhân tạo trong ngành tài chính, các công ty khởi nghiệp doanh nghiệp sẽ tiếp tục thu hút vốn đầu tư mạo hiểm trong thời gian tới.