Một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng việc cho trẻ em dưới 13 tuổi sử dụng smartphone và mạng xã hội có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe tâm lý của chúng. Theo nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Phát triển Con người và Năng lực, trẻ em càng tiếp xúc sớm với smartphone và mạng xã hội, sức khỏe tâm lý và trạng thái hạnh phúc của chúng sẽ càng bị suy giảm.

Sự tác động tiêu cực này dường như ảnh hưởng nhiều hơn đến bé gái so với các bé trai. Nghiên cứu được thực hiện bởi Sapien Labs, một tổ chức phi lợi nhuận chuyên nghiên cứu về những tác động của cuộc sống hiện đại đến sức khỏe não bộ và tâm trí con người. Các nhà nghiên cứu của Sapien Labs đã tiến hành một cuộc khảo sát với 2 triệu người tại 163 quốc gia để thu thập dữ liệu.

Các nhà nghiên cứu đã kêu gọi các bậc phụ huynh trên toàn cầu nên hạn chế trẻ em dưới 13 tuổi sử dụng smartphone và mạng xã hội như một biện pháp để bảo vệ trẻ em. Tiến sĩ tâm lý Tara Thiagarajan, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết cần phải có hành động khẩn cấp để hạn chế trẻ em dưới 13 tuổi tiếp cận và sử dụng smartphone, cũng như quy định rõ ràng về môi trường số mà trẻ tiếp xúc.

Giáo sư giáo dục học Caroline Fitzpatrick và nhóm các nhà khoa học và tâm lý học Canada cũng đã chỉ ra rằng việc sử dụng smartphone và máy tính bảng ở trẻ nhỏ có thể gây ra rối loạn khả năng kiểm soát cơn giận dữ và sự thất vọng, dẫn đến tăng các cơn bùng nổ cảm xúc ở trẻ nhỏ.

Ngay cả tỷ phú Bill Gates, nhà sáng lập Microsoft, cũng đã từng chia sẻ quan điểm cá nhân khi cho rằng độ tuổi phù hợp nhất để trẻ em sử dụng smartphone là 13 tuổi và ông cũng đã áp dụng điều này cho 3 đứa con của mình.

Kết quả nghiên cứu của Sapien Labs cho biết một trong những tác động xấu đến tâm lý của trẻ khi sử dụng smartphone là tiếp cận với mạng xã hội từ quá sớm. Điều này có thể dẫn đến các nguy cơ trẻ tiếp xúc các nội dung độc hại, bị bắt nạt trực tuyến hoặc có những mối quan hệ không lành mạnh.

Các chuyên gia tâm lý khuyên các bậc phụ huynh nên để trẻ em tránh xa mạng xã hội, ít nhất đến năm 16 tuổi. Để thực hiện điều này, cần có sự quan tâm từ các bậc phụ huynh, những người sẵn sàng hướng trẻ đến những niềm đam mê và sở thích khác bên ngoài màn hình điện thoại.

Nếu sau khi đọc bài viết này, nhiều phụ huynh nhận ra mình đã để cho con sử dụng smartphone, tiếp xúc với mạng xã hội từ quá sớm và cảm thấy lo lắng về điều đó, thì nên thay đổi điều này càng sớm càng tốt. Các nhà tâm lý học cho biết thêm trong trường hợp phụ huynh muốn để trẻ tiếp xúc với smartphone và máy tính bảng, hãy giới hạn thời gian cụ thể cho chúng sử dụng, chẳng hạn 20 phút sử dụng smartphone hoặc 15 phút sử dụng máy tính bảng mỗi ngày. Ngoài ra, không nên để trẻ tự sử dụng các thiết bị này mà luôn có người lớn ngồi bên để giám sát và cùng trẻ khám phá những nội dung hữu ích.

Thông tin chi tiết về nghiên cứu có thể được tìm thấy tại Sapien Labs. Các bậc phụ huynh có thể tìm hiểu thêm về cách bảo vệ trẻ em khỏi những tác động tiêu cực của smartphone và mạng xã hội thông qua các nguồn thông tin đáng tin cậy.

Hiện tượng xa cách nội tâm trong gia đình, hay còn gọi là “family estrangement”, đang trở thành một vấn đề đáng quan tâm trong xã hội hiện đại. Mặc dù nhiều gia đình vẫn duy trì cuộc sống chung dưới một mái nhà, nhưng khoảng cách tình cảm giữa cha mẹ và con cái ngày càng lớn dần mà không ai có thể nhận ra. Không có sự xung đột hay cãi vã, nhưng họ chỉ đơn giản là không còn chuyện gì để nói.

Một bà mẹ 43 tuổi đã chia sẻ về tình trạng của con trai mình, người mà cô miêu tả là “ngoan” và chưa từng khiến cô phiền lòng. Tuy nhiên, càng lớn lên, con trai cô càng xa cách mẹ. Mỗi khi về nhà, cậu đóng cửa phòng và chỉ đáp lại mẹ bằng những câu trả lời cụt lủn khi được hỏi. Người mẹ cảm thấy như con mình đang dần biến mất khỏi đời mình, mặc dù họ vẫn sống chung dưới một mái nhà.

Theo một báo cáo của tổ chức Stand Alone (Anh), có tới 1/4 người trẻ trưởng thành đã trải qua giai đoạn “xa cách hoàn toàn” với cha mẹ về mặt cảm xúc, dù vẫn đang sống cùng mái nhà. Một nghiên cứu tại Trung Quốc cũng chỉ ra rằng các sinh viên có sự kết nối gia đình thấp sẽ dễ rơi vào trạng thái cô đơn và trầm cảm hơn gấp đôi so với nhóm có nền tảng giao tiếp tích cực.

Lý thuyết gắn bó cảm xúc (attachment theory) cho rằng trẻ em lớn lên trong môi trường mà cảm xúc bị xem nhẹ hoặc bị kiểm soát quá mức sẽ dần phát triển kiểu gắn bó “né tránh” (avoidant): không chia sẻ, không kết nối và tự rút vào thế giới riêng. Sự hiện diện thể chất như cùng ăn cơm, ngủ chung nhà không đồng nghĩa với sự hiện diện tình cảm.

Thói quen “phubbing” (lơ người đối diện vì chăm chú vào điện thoại) cũng là một yếu tố khiến trẻ cảm thấy mình không còn là ưu tiên trong mắt người lớn. Nhiều phụ huynh cảm thấy hụt hẫng khi thấy con cái ít nói, ít tâm sự. Họ cho rằng mình đã hy sinh rất nhiều, tại sao lại bị con “bỏ rơi” về mặt cảm xúc?

Theo chuyên gia tâm lý học phát triển, vấn đề không nằm ở việc “thiếu quan tâm” mà là ở cách quan tâm sai thời điểm, sai phương pháp. Nhiều cha mẹ hay hỏi “Hôm nay được mấy điểm?”, “Học đến đâu rồi?”… nhưng lại ít khi hỏi “Dạo này con có vui không?”, “Hôm nay con thế nào?”… Dần dà, trong mắt con, cha mẹ dường như chỉ quan tâm đến thành tích mà không phải con người thật của mình.

Áp lực thành công, sự kỳ vọng và nhịp sống quá nhanh khiến những cuộc trò chuyện chân thành dần biến mất. Dù không có một tiếng la mắng, vẫn có hàng trăm lần im lặng làm tổn thương.

Để “gặp lại” con trong chính ngôi nhà của mình, các chuyên gia tâm lý học gia đình khuyến nghị một số cách sau: Tạo ra những khoảng thời gian “không kỳ vọng”, lắng nghe mà không phản ứng vội, thiết lập lại “những nghi thức gia đình”, và chấp nhận sự thay đổi như một phần của trưởng thành. Bằng cách này, cha mẹ và con cái có thể dần dần xóa bỏ khoảng cách tình cảm và xây dựng lại mối quan hệ gần gũi.

Sau thảm kịch rơi máy bay của Air India gần đây, câu hỏi về sức khỏe tâm lý của phi công đã trở thành một vấn đề được quan tâm rộng rãi trong ngành hàng không. Vào ngày 12/6, chuyến bay Air India 171 đã gặp nạn tại Ahmedabad, khiến 241 người thiệt mạng. Các nhà điều tra đang xem xét hồ sơ y tế của cơ trưởng Sumeet Sabharwal, người điều khiển chuyến bay này. Thông tin ban đầu cho biết các công tắc điều khiển nhiên liệu đã bị tắt ngay sau khi máy bay cất cánh, dẫn đến mất lực đẩy và rơi xuống khu dân cư.

Thông tin về việc cơ trưởng Sabharwal từng nghỉ phép vì lý do tang chế và có dấu hiệu trầm cảm đã làm dấy lên mối quan ngại về vấn đề tâm lý trong ngành hàng không. Tuy nhiên, Air India nhấn mạnh rằng chưa thể kết luận điều gì khi cuộc điều tra còn đang diễn ra.

Vụ việc của Air India 171 không phải là trường hợp đơn lẻ. Ngành hàng không đã từng chứng kiến nhiều thảm kịch mà nguyên nhân được cho là đến từ khủng hoảng tâm thần của phi công. Vụ Germanwings năm 2015 khiến 150 người thiệt mạng, xảy ra khi cơ phó Andreas Lubitz cố tình khóa cửa buồng lái, điều khiển máy bay lao vào núi tại Pháp. Điều tra cho thấy Lubitz từng bị trầm cảm nặng, che giấu bệnh và từng tìm kiếm thông tin về cơ chế khóa buồng lái.

Tương tự, giả thuyết về vụ tự sát của cơ trưởng cũng được đặt ra trong vụ mất tích của chuyến bay MH370 năm 2014. Dù chưa có bằng chứng chính thức, cựu Thủ tướng Australia Tony Abbott vào năm 2020 cho biết các quan chức Malaysia từ sớm đã tin đây là một vụ “giết người do tự sát”. Cuộc tìm kiếm chiếc máy bay đã bị đình chỉ vào tháng 1/2017 sau khi không tìm thấy dấu vết nào trong vùng tìm kiếm rộng 46.000 dặm vuông.

Ngoài ra, một vụ tai nạn năm 2013 của hãng hàng không Mozambique cũng được xác định là do cơ trưởng cố tình điều khiển máy bay rơi xuống đất, sau khi nhốt cơ phó bên ngoài buồng lái.

Các chuyên gia cho rằng ngành hàng không vẫn chưa có biện pháp đầy đủ để xử lý vấn đề tâm lý của phi công. Dữ liệu do Bloomberg công bố năm 2022 cho thấy nếu tính riêng các vụ tai nạn do phi công tự sát, có thể là nguyên nhân tử vong lớn thứ hai trong các vụ rơi máy bay phương Tây từ năm 2012.

Phi công bắt buộc phải trải qua kiểm tra sức khỏe định kỳ, nhưng nhiều người tránh né vì sợ mất giấy phép bay. Một nghiên cứu năm 2022 cho thấy hơn 56% phi công Mỹ từng né tránh việc khám sức khỏe vì lo ngại ảnh hưởng đến công việc. Trong khi đó, việc phát hiện sớm các dấu hiệu rối loạn tâm thần vẫn phụ thuộc chủ yếu vào khai báo tự nguyện.

Chuyên gia hàng không Marc Atherton nhận định: “Ngành hàng không toàn cầu có hệ thống quản lý rủi ro rất tốt về kỹ thuật và vận hành, nhưng lại thiếu chiến lược rõ ràng cho sức khỏe tâm thần – yếu tố sống còn trong an toàn bay”.

Tổ chức IPAAC – liên minh quốc tế hỗ trợ đồng nghiệp ngành hàng không – cũng cho rằng sức khỏe tinh thần nên được xem là một phần cấu thành an toàn bay. Họ kêu gọi mở rộng các chương trình hỗ trợ ẩn danh giữa các nhân viên cùng ngành để giúp phát hiện và can thiệp sớm.

Sau thảm kịch Germanwings, một số đề xuất cải tiến thiết kế cửa buồng lái nhằm tránh việc một phi công cố ý nhốt người còn lại bên ngoài – được đưa ra. Tuy nhiên, giới chức cảnh báo thay đổi đó có thể làm tăng nguy cơ bị xâm nhập buồng lái từ bên ngoài.

Năm 2023, Hội Hàng không Hoàng gia Anh (RAeS) công bố báo cáo cảnh báo rằng dù ngành hàng không đã có nỗ lực hỗ trợ nhân viên đối mặt với vấn đề tâm lý, nhưng vẫn thiếu hệ thống quản lý rủi ro tâm thần hiệu quả ngay từ đầu.

“Đã có nhiều tiến bộ toàn cầu trong lĩnh vực này”, ông Dave Fielding – Chủ tịch IPAAC chia sẻ. “Nhưng tất cả vẫn đang ở giai đoạn sơ khai và cần tiếp tục nỗ lực mạnh mẽ hơn”, ông nói.