Cánh đồng tỏi Lý Sơn – Nơi ươm mầm sự sống trên đất cát

Quảng Ngãi là mảnh đất được thiên nhiên ưu ái với nhiều cảnh quan đẹp và những đặc sản nổi tiếng. Một trong số đó là tỏi Lý Sơn, một loại gia vị không thể thiếu trong nhiều món ăn của Việt Nam. Tuy nhiên, để có được những củ tỏi chất lượng, người nông dân ở đây đã phải bỏ ra rất nhiều công sức và kinh phí.

Gia đình Haha đã có một chuyến trải nghiệm đáng nhớ tại Lý Sơn, nơi họ đã cùng nông dân tìm hiểu về nghề trồng tỏi. Quá trình gieo tỏi trên ruộng phải làm hoàn toàn thủ công, từ tạo rãnh trên nền cát đến vùi những tép tỏi xuống và tưới nước để tỏi bắt đầu bén rễ. Cái nắng gay gắt và khắc nghiệt của miền Trung đã khiến người dân phải “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời”, trồng từng tép tỏi nhỏ xuống nền cát nóng hổi.

Một thửa ruộng tỏi sau khi gieo sẽ mất đến 4 tháng để chăm sóc. Thu hoạch xong lại phải phơi thêm 1 tháng. Thu nhập trừ đi các chi phí phân bón, nhân công, vốn liếng thì chỉ còn vỏn vẹn 15 triệu. Anh Lộc, một nông dân trồng tỏi ở Lý Sơn, cho biết người dân nơi đây luôn cho rằng tỏi rất “khó ăn”. Không phải vì vị cay nồng đặc trưng, mà vì để trồng ra một ruộng tỏi, họ phải bỏ rất nhiều công sức, kinh phí, mà thu về chẳng được bao nhiêu.

Suốt một buổi sáng trải nghiệm trồng tỏi cùng nông dân ở đây, dàn cast không khỏi khâm phục trước sức chịu đựng phi thường của họ. Dù trời nắng to hay có mệt đến mấy, người nông dân vẫn luôn chăm chỉ, cần mẫn làm việc chẳng quản ngại khó khăn.

Bên cạnh nghề trồng tỏi, ruộng muối là một trong những sinh kế quan trọng của người dân Sa Huỳnh, Quảng Ngãi. Để làm được một mẻ muối, diêm dân phải thức từ tờ mờ sáng, gạt nước và phơi nắng để ô muối trở nên khô ráo. Sau đó, họ dùng cả buổi sáng để nện đất cho bề mặt ô rắn chắc hơn.

Tuy nhiên, với đặc thù phải phơi lâu dưới ánh nắng mặt trời để hạt muối tách nước, chỉ cần thời tiết thay đổi đột ngột cũng có thể khiến diêm dân trắng tay. Trong Gia đình Haha, ruộng muối mà anh Điệp, Jun Phạm và Bùi Công Nam đang phơi bất ngờ gặp cơn mưa lớn. Sau khi mưa tạnh, muối đang kết tinh bị pha loãng, nước mặn trong ô muối cũng không còn sạch nữa.

Mọi quy trình đều phải làm thủ công lại từ đầu. Hiểu được nỗi vất vả để làm ra một mẻ muối, vì thế khi ngồi trong nhà, dù trời mưa mát mẻ nhưng Jun Phạm vẫn đăm chiêu, lo lắng cho công sức mà diêm dân bỏ ra suốt mấy ngày qua.

Chuyến đi biển đêm của Gia đình Haha đã mang lại cho dàn cast và khán giả những trải nghiệm mới mẻ về cuộc sống bám biển khó khăn của người dân nơi đây. Mỗi chuyến đi biển của ngư dân có thể cách bờ vài chục, thậm chí hàng trăm hải lý. Có những chuyến đi xa đến cả biên giới nước bạn. Với người dân vùng biển, một cuộc đi biển kéo dài cả tuần đến 1-2 tháng đã trở thành chuyện thường tình.

Mùa cá ở biển Sa Huỳnh thường rơi vào tháng Giêng đến tháng 3. Những hôm như thế, mỗi đêm thuyền của chú Sơn có thể đánh được đến 4-5 tấn cá cơm. Nghề biển với chú vừa khổ, vừa bạc. Năm nào được mùa thì ngư dân thu về khoảng trăm triệu, năm nào mất mùa chỉ lác đác 60-70 triệu.

Để lo cho gia đình và các con ăn học, không những chú mà các thành viên khác trong gia đình cũng phải kiên trì bám biển đến giờ. Đi ra biển, những hôm trời êm thì vẫn có sóng lớn, những hôm trời giông thuyền lại càng nhấp nhô và chòng chành hơn. Dàn cast và ekip Gia đình Haha chỉ trải nghiệm 1 đêm đã nể phục sức chịu đựng và sự kiên cường của chú Sơn và ngư dân nơi đây.

Ngành nông nghiệp Việt Nam đang đứng trước một thách thức đáng kể khi sản lượng trái cây dồi dào nhưng đầu ra không ổn định. Với hơn 1,3 triệu ha cây ăn trái trên cả nước, sản lượng hàng năm lên đến 15 triệu tấn, nhiều loại trái cây khi vào mùa thu hoạch thường rớt giá nghiêm trọng. Tình trạng này đã gây ra không ít khó khăn cho nông dân, đặc biệt trong hai tháng gần đây. Nghịch lý này đặt ra câu hỏi về việc quản lý và hỗ trợ đầu ra cho sản phẩm trái cây, nhằm giảm thiểu rủi ro và đảm bảo thu nhập ổn định cho người nông dân.

Để tìm hiểu rõ hơn về vấn đề này, cần xem xét các yếu tố ảnh hưởng đến đầu ra của trái cây. Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng rớt giá là do sản lượng tăng nhanh, vượt quá nhu cầu tiêu thụ của thị trường. Ngoài ra, việc thiếu các kênh phân phối hiệu quả và sự phụ thuộc vào thị trường truyền thống cũng góp phần vào việc giảm giá trị sản phẩm. Bên cạnh đó, các yếu tố như biến động thời tiết, dịch bệnh và thay đổi nhu cầu tiêu dùng cũng ảnh hưởng đến giá cả và sản lượng trái cây.

Trước những thách thức này, nhiều giải pháp đã được đề xuất để hỗ trợ nông dân và ổn định đầu ra cho sản phẩm trái cây. Một trong những hướng đi quan trọng là tăng cường công tác xúc tiến thương mại và mở rộng thị trường tiêu thụ. Việc xây dựng các kênh phân phối hiện đại và đa dạng hóa các thị trường xuất khẩu có thể giúp giảm thiểu rủi ro và tăng cường giá trị sản phẩm. Đồng thời, việc ứng dụng công nghệ trong sản xuất và bảo quản cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng và kéo dài thời gian tươi ngon của trái cây.

Ngoài ra, việc hình thành các chuỗi giá trị nông nghiệp bền vững cũng là một giải pháp quan trọng. Bằng cách kết nối các bên liên quan trong chuỗi cung ứng, từ nông dân đến doanh nghiệp và người tiêu dùng, có thể tạo ra các mô hình sản xuất và tiêu thụ hiệu quả hơn. Điều này không chỉ giúp ổn định giá cả mà còn góp phần vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm và đảm bảo an toàn thực phẩm.

Cuối cùng, để giải quyết vấn đề đầu ra cho trái cây, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, tổ chức ngành nghề và người nông dân. Việc xây dựng các chính sách hỗ trợ phù hợp và triển khai các chương trình xúc tiến thương mại có thể giúp thúc đẩy quá trình này. Bằng cách cùng nhau nỗ lực, hy vọng rằng ngành nông nghiệp Việt Nam sẽ sớm tìm ra giải pháp bền vững cho vấn đề đầu ra của trái cây, giúp người nông dân an tâm sản xuất và góp phần phát triển kinh tế địa phương.

Xã Phượng Dực, Hà Nội, đã vươn mình mạnh mẽ nhờ thương mại điện tử trong quá trình chuyển đổi số. Từng “bập bõm” về chuyển đổi số, người dân làng nghề này đã trở thành những nhà bán hàng trực tuyến chuyên nghiệp.

Từ đầu tháng 7/2025, mỗi cuối tuần tại trụ sở Ủy ban Nhân dân xã Phượng Dực luôn vang lên tiếng cười rộn ràng của những bà con nông dân. Không nhiều người biết rằng đó là các lớp học quay dựng video, livestream bán hàng, viết nội dung bằng công nghệ AI dành cho những người nông dân làng nghề truyền thống.

Câu chuyện bắt đầu từ cuối năm 2023, khi huyện Phú Xuyên xây dựng chương trình chuyển đổi số toàn diện gắn với thúc đẩy thương mại điện tử. Ông Lê Văn Bính, nguyên Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Phú Xuyên, đã nhận thấy tiềm năng to lớn của các làng nghề truyền thống nhưng đồng thời lo ngại việc sản phẩm thủ công chỉ dừng lại ở thị trường địa phương, khó vươn xa.

Từ tầm nhìn đó, Phú Xuyên đã ban hành nghị quyết khuyến khích mỗi xã, thị trấn phải có ít nhất 200 học viên tham gia lớp đào tạo thương mại điện tử. Mục tiêu không chỉ dạy cách bán hàng trực tuyến, mà còn trang bị kỹ năng quay dựng video, biên tập nội dung, sử dụng trí tuệ nhân tạo để viết bài, khai thác nền tảng như Facebook, TikTok, YouTube, Zalo…

Với nỗ lực chuyển đổi số quyết liệt, huyện Phú Xuyên bứt phá mạnh mẽ trong hoạt động thương mại điện tử. Chỉ trong 5 tháng đầu năm 2025, doanh thu từ kênh bán hàng trực tuyến trên địa bàn huyện đã vượt mốc 4.000 tỷ đồng.

Thừa hưởng thành quả đó, xã Phượng Dực khi chuyển sang mô hình chính quyền hai cấp đã nhanh chóng vào cuộc tiếp tục triển khai. Theo ông Nguyễn Hữu Quang, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Phượng Dực, ngay từ ngày 1/7/2025, dưới mô hình chính quyền hai cấp, Đảng ủy và Ủy ban Nhân dân xã đã họp và có những giải pháp về các phương án phát triển kinh tế số là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong nhiệm vụ tháng 7 cũng là nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2025.

Từ đầu tháng 7, mỗi cuối tuần trụ sở Ủy ban Nhân dân xã như một “hội trường công nghệ.” Bà con nông dân khuân ghế, ngồi vào bàn, tay cầm điện thoại, laptop, sẵn sàng tiếp thu các kỹ thuật quay video, viết kịch bản livestream, trò chuyện về cách sử dụng AI để tạo tiêu đề hấp dẫn, mô tả sản phẩm thu hút khách hàng.

Anh Đỗ Văn Việt, một trong những chuyên gia gắn bó lâu dài với huyện Phú Xuyên cũ và xã Phượng Dực mới, chia sẻ: “Ban đầu, đa phần học viên là những người trẻ, nhanh nhạy với công nghệ. Người già, nhất là những nghệ nhân lâu năm, còn e ngại, không biết cách cầm điện thoại quay, chỉnh khung hình. Nhưng chỉ sau vài buổi thực hành, họ đã dạn dĩ hơn, tạo nên những video livestream mộc mạc mà chân thực.”

Trong các buổi tập huấn, nội dung không chỉ dừng lại ở phần kỹ thuật, các chuyên gia còn chia sẻ cách xác định phân khúc khách hàng, bí quyết kể câu chuyện sản phẩm để chạm đến cảm xúc người xem, phương pháp xử lý bình luận, giải đáp thắc mắc, kích thích tương tác tự nhiên.

Một trong những điều thú vị nhất là không khí “mỗi người dân đều trở thành nhà sáng tạo nội dung số.” Từ các thanh niên đến những phụ nữ tuổi trung niên, nông dân chân chất, ai nấy đều tự tin đứng trước hàng nghìn người xem giới thiệu sản phẩm của mình hay đăng tải các clip do chính mình quay dựng.

Người dân không chỉ được giảng dạy kỹ thuật, mà còn được hỗ trợ xây dựng kênh bán hàng, thiết kế giao diện gian hàng trên các sàn thương mại điện tử, quản lý kho, xử lý đơn hàng, logistics. Nhờ đó, nhiều hộ kinh doanh yên tâm mở rộng quy mô, từ vài chục sản phẩm ban đầu đã tăng lên hàng trăm mẫu mã độc đáo.

Phong trào ngày một lan tỏa, người này chia sẻ cho người kia, hộ trước giúp hộ sau, dần dần mỗi tuần xuất hiện hàng chục video, clip quảng bá các sản phẩm mây tre đan Phú Túc, Đại Thắng, Văn Hoàng, tò he Xuân La,…

Việc cả xã Phượng Dực đồng lòng học livestream không chỉ là hoạt động dạy nghề, mà còn mở ra kỷ nguyên mới cho làng nghề truyền thống. Khi công nghệ gặp gỡ văn hóa, những sản phẩm thủ công bỗng có sức sống khác biệt, vươn lên “thương hiệu số” và tiếp cận hàng vạn khách hàng.

Khi hội trường Ủy ban cũng thành “phòng livestream”

Ngoài việc hỗ trợ cá lớp tập huấn, lãnh đạo xã Phượng Dực cũng đồng hành cùng bà con trong các buổi livestream bán hàng. Mỗi tối thứ Bảy hàng tuần, bà con sẽ cùng nhau đến trụ sở Ủy ban Nhân dân xã để cùng nhau livestream trong khoảng 2-3 tiếng. Các hội trường tại trụ sở Ủy ban Nhân dân xã được tận dụng để trở thành các phòng livestream cho những người dân.

Ở tuổi ngoài 70, bà Đặng Thị Với, một trong những nghệ nhân tò he kỳ cựu của làng nghề tò he Xuân La, đã trở thành gương mặt quen thuộc trên các buổi livestream quảng bá sản phẩm đặc trưng của quê hương.

Không máy móc cầu kỳ, không kịch bản soạn sẵn, những buổi phát trực tiếp của bà Với diễn ra mộc mạc, giản dị nhưng đầy cuốn hút. Trong tiếng nói nhẹ nhàng, chất phác của người phụ nữ làng nghề, người xem không chỉ thấy được những con tò he đầy sắc màu mà còn cảm nhận được cả lịch sử, tình yêu nghề và sự tự hào dân tộc thấm đẫm trong từng nắm bột, chiếc tăm tre nhỏ bé.

Bà Với giới thiệu một cách say sưa trước hàng trăm, hàng ngàn lượt xem trực tuyến. Không chỉ làm mẫu trực tiếp cách nặn tò he, bà còn kể lại những câu chuyện gắn liền với mỗi tạo hình, giải thích ý nghĩa, biểu tượng và sự tinh tế trong từng chi tiết.

Bất chấp tuổi tác, bà Với cho biết mình rất vui vì có thể “dùng cách mới để làm sống lại cái nghề cũ.” Đằng sau sự tự nhiên ấy là cả một tinh thần cầu thị, không ngại thay đổi để thích nghi với xu thế chuyển đổi số, đưa hình ảnh làng nghề đến gần hơn với cộng đồng số.

Thành công của bà Với không chỉ truyền cảm hứng cho người dân trong làng mà còn lan tỏa đến nhiều người dân khác. Họ bắt đầu quan tâm đến việc xây dựng hình ảnh, thương hiệu, cách làm nội dung để tiếp cận khách hàng thông qua nền tảng số.

Câu chuyện của bà Với là minh chứng rằng chuyển đổi số không chỉ là việc của người trẻ hay thành phố lớn, mà khi người nông dân, nghệ nhân cũng dám bước lên mạng, dám kể câu chuyện của mình, thì di sản văn hóa dân gian mới thực sự có cơ hội hồi sinh và phát triển.

Những người nông dân bước vào thế giới số không phải để chạy theo thời đại, mà để kéo cả làng nghề cùng tiến bước. Và nhờ đó, những sản phẩm làng nghề truyền thống có thêm cơ hội sống mãi trong lòng người.

Phượng Dực không muốn dừng lại ở tấm gương điển hình cấp xã mà đang có định hướng đưa mô hình này lan tỏa ra nhiều địa phương khác.

Theo báo cáo sơ bộ của Ủy ban Nhân dân xã, doanh thu từ thương mại điện tử trong 6 tháng đầu năm 2025 của Phượng Dực ước đạt khoảng 300 tỷ đồng. Mục tiêu đề ra tăng trưởng 50-70% trong 6 tháng cuối năm để hoàn thành doanh thu cả năm, mang lại nguồn thu đáng kể cho các hộ kinh doanh.

Điều này chứng tỏ thương mại điện tử đã thực sự trở thành “mạch máu” mới, kết nối sản phẩm từ làng nghề tới thị trường trong nước cũng như quốc tế.

Khi công nghệ gặp gỡ truyền thống, không chỉ sản phẩm được số hóa, mà chính câu chuyện, ký ức, tâm hồn của làng nghề cũng tìm được cách thức lan tỏa mới. Phượng Dực đã chứng minh: Khi cả xã cùng đồng lòng chuyển đổi số, không có vùng trũng công nghệ nào có thể giữ chân được khát vọng vươn lên của những con người chân chất dám thử thách, dám thay đổi.