Lựa chọn ngành nghề là một quyết định quan trọng trong cuộc đời của mỗi người, đặc biệt là đối với các bạn trẻ đang đứng trước ngưỡng cửa đại học. Tuy nhiên, hiện nay, việc lựa chọn ngành nghề của nhiều bạn trẻ bị chi phối bởi những định kiến về giới, danh tiếng, thu nhập… Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai cá nhân mà còn lãng phí nguồn lực xã hội.

Theo bản tin thị trường lao động quý 2-2025 của Bộ Nội vụ, số người thất nghiệp trong quý 2-2025 đã tăng lên 1,06 triệu người, cao hơn 25.000 người so với quý trước và tăng khoảng 13.300 người so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên cũng tăng thêm 0,26%, mặc dù các công ty tăng tuyển dụng. Nghịch lý này đặt ra nhiều vấn đề, trong đó có việc chọn ngành nghề ở giới trẻ hiện nay.

Nhiều học sinh và phụ huynh đặt quá nặng yếu tố thu nhập, cho rằng nghề dễ giàu mới đáng học nên đổ xô vào các ngành được cho là ‘hot’ trên thị trường lao động, dẫn đến cầu vượt quá cung. Văn hóa Á Đông cũng khiến một số phụ huynh, học sinh có những định kiến về giới khi chọn ngành nghề. Nhiều bạn trẻ đã từ bỏ ước mơ về ngành học vì lo sợ áp lực giới tính trong thời gian học, cũng như quá trình tìm việc sau này.

Các nhà nghiên cứu tâm lý học phát triển và khoa học thần kinh khẳng định năng lực nghề nghiệp không phân biệt giới, mà là do định hướng xã hội. Tuy nhiên, nhiều bạn trẻ chọn ngành trái sở thích chỉ vì muốn vào trường ‘top’. Lấy tên trường làm thước đo thành công là một cách hiểu sai về thương hiệu giáo dục. Điều này xuất phát từ tâm lý sính danh tiếng, hiệu ứng truyền thông về những bảng xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học.

Tư duy trọng bằng cấp cũng khiến nhiều bạn không mặn mà với cao đẳng nghề. Trong khi các nước phát triển coi trọng việc học nghề thì ở Việt Nam, học nghề lại bị nhiều người coi là thua cuộc, thất bại. Hiện thực phũ phàng người người đại học, nhà nhà đại học, nhưng rồi vẫn khó tìm việc với tấm bằng cử nhân đang đặt dấu hỏi lớn trong việc lựa chọn con đường bước vào thị trường lao động của các bạn trẻ hiện nay.

Chọn nghề sai: tăng thất nghiệp, lãng phí nguồn nhân lực. Sai một ly, đi một dặm. Chọn ngành không phù hợp khiến nhiều bạn chán học, bỏ học. Không chỉ mất niềm tin vào bản thân, các em còn cảm thấy khó khăn trong việc định danh nghề nghiệp, đến khi học xong, lại làm trái ngành trái nghề. Nhìn từ góc độ toàn cảnh xã hội, định kiến ngành nghề sẽ dẫn đến việc học sai ngành sai nghề. Hệ quả là tình trạng ngành thiếu ngành thừa, lãng phí nguồn nhân lực, gia tăng tình trạng thất nghiệp dù có bằng đại học.

Chọn nghề là hành trình cá nhân, có ý nghĩa quyết định cuộc đời mỗi người. Tương lai không dành cho người đi theo lối mòn định kiến. Chúng ta phải hiểu rõ chính mình, bằng cách thẳng thắn trả lời những câu hỏi: ‘muốn gì?’, ‘giỏi gì?’, ‘sống vì giá trị nào?’ thông qua việc sử dụng các công cụ trắc nghiệm nghề nghiệp khoa học. Gia đình, nhà trường, xã hội cũng cần chung tay tiếp sức, giúp các em mở rộng cánh cửa ngành nghề tương lai, không nên vô tình dựng thêm những rào chắn vô hình.

Như vậy, để chọn ngành nghề phù hợp, các bạn trẻ cần căn cứ vào sở thích, năng lực và giá trị mà mình muốn theo đuổi. Đồng thời, gia đình và nhà trường cũng cần tạo điều kiện để các em có thể khám phá và phát triển tiềm năng của mình. Chỉ khi hiểu rõ bản thân và có cái nhìn đúng đắn về ngành nghề, các bạn trẻ mới có thể chọn được ngành nghề phù hợp và thành công trong tương lai.

Các nghiên cứu gần đây của Microsoft đã đưa ra những phát hiện quan trọng về các công việc có thể khai thác hiệu quả công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI). Theo báo cáo ‘Làm việc cùng AI: Đo lường tác động nghề nghiệp của AI tạo sinh’ của Microsoft Research, những nghề nghiệp liên quan đến ngôn ngữ, phân tích thông tin và giao tiếp có khả năng bị ảnh hưởng cao nhất bởi AI.

Các công việc như biên dịch, nhà biên sử, nhân viên bán hàng, nhân viên chăm sóc khách hàng, nhà báo và giảng viên đại học được xác định là dễ bị AI tác động. Ngoài ra, các vị trí như tác giả, biên tập viên, giáo viên kinh tế, nhân viên thư viện và giáo viên hướng dẫn nông nghiệp cũng nằm trong nhóm này.

Microsoft nhấn mạnh rằng mặc dù AI có thể thực hiện một phần lớn các nhiệm vụ trong một công việc, nhưng điều này không có nghĩa là toàn bộ nghề nghiệp đó sẽ bị loại bỏ. Thay vào đó, nhiều công việc sẽ chuyển sang mô hình ‘cùng làm việc với AI’ thay vì bị thay thế hoàn toàn.

Những nghề nghiệp ít bị ảnh hưởng bởi AI bao gồm các công việc đòi hỏi thao tác tay chân, sử dụng máy móc hoặc thiết bị. Danh sách này bao gồm người điều khiển máy xúc, thợ lắp đặt và vận hành thiết bị cầu, nhân viên xử lý nước, thợ mộc và người lái thuyền.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng các công việc đòi hỏi bằng cử nhân có nguy cơ bị AI tác động cao hơn so với các nghề không yêu cầu trình độ này. Điều này cho thấy giáo dục đại học không còn là sự đảm bảo an toàn tuyệt đối trong thị trường lao động.

Danh sách 40 công việc khai thác AI hiệu quả nhất bao gồm thông dịch viên và biên dịch viên, nhà biên niên sử, nhân viên phục vụ hành khách, đại diện bán hàng, nhà văn và tác giả, nhân viên chăm sóc khách hàng, lập trình viên công cụ CNC và nhân viên tổng đài điện thoại.

Các chuyên gia khuyến cáo rằng các kỹ năng mang tính con người như tư duy phản biện, sáng tạo và đạo đức nghề nghiệp vẫn giữ vai trò quan trọng, đặc biệt trong các lĩnh vực phức tạp. CEO Nvidia, ông Jensen Huang, từng có một nhận định nổi tiếng về vấn đề này: ‘Bạn không bị mất việc vì AI, mà bạn sẽ mất việc vì người khác biết dùng AI thành thạo hơn’.

Trong những năm gần đây, người dân Việt Nam ngày càng có nhận thức sâu sắc hơn về các rủi ro sức khỏe và tài chính mà họ có thể gặp phải. Điều này đã dẫn đến sự gia tăng nhu cầu về các sản phẩm và dịch vụ bảo hiểm nhân thọ, tạo ra cơ hội lớn cho các chuyên gia tư vấn bảo hiểm trong tương lai. Đặc biệt, khi thị trường bảo hiểm nhân thọ tại Việt Nam đã vượt qua giai đoạn chuyển đổi và đang trên đà phát triển mạnh mẽ, cơ hội cho các chuyên gia tư vấn bảo hiểm là rất lớn.

Dư địa phát triển của thị trường bảo hiểm nhân thọ tại Việt Nam vẫn còn rất lớn. Tính đến hết năm 2024, chỉ có khoảng 11% dân số Việt Nam tham gia bảo hiểm nhân thọ. Trong khi đó, ở các nước như Philippines, tỷ lệ này là 38%, Malaysia là 50%, Singapore là 71% và Mỹ là 52%. Nhà nước đã đặt mục tiêu tăng tỷ lệ dân số tham gia bảo hiểm nhân thọ lên 15% vào năm 2025 và lên 18% vào năm 2030. Điều này cho thấy rằng thị trường bảo hiểm nhân thọ tại Việt Nam còn nhiều tiềm năng phát triển.

Sau đại dịch Covid-19, người dân đã quan tâm nhiều hơn đến sức khỏe và tìm kiếm các giải pháp bảo hiểm để bảo vệ tài chính trước những rủi ro bất ngờ. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ước tính chi tiêu cho chăm sóc sức khỏe ở Việt Nam sẽ đạt 26,9 tỷ USD vào năm 2029. Bảo hiểm không chỉ là giải pháp bảo vệ tài chính mà còn là công cụ tích lũy mới để phục vụ nhu cầu tài chính đa dạng của khách hàng.

Ngành bảo hiểm nhân thọ tại Việt Nam đã trải qua giai đoạn chuyển đổi và đang trên đà phục hồi. Hành lang pháp lý đã được cải thiện và thay đổi đáng kể theo hướng chặt chẽ và minh bạch hơn. Các doanh nghiệp bảo hiểm cũng đã có những bước chuyển mình mạnh mẽ, tăng cường số hóa, chú trọng đào tạo chuyên môn, đổi mới sản phẩm và đào tạo kiến thức y khoa cho tư vấn viên.

Nghề tư vấn bảo hiểm đã có mặt tại Việt Nam hơn 20 năm và đã giúp hàng trăm nghìn người có được công việc và phát triển sự nghiệp. Nghề này không chỉ mang lại thu nhập ổn định và cơ hội thăng tiến rõ ràng mà còn tạo ra giá trị nhân văn và tác động tích cực đến xã hội. Các chuyên gia tư vấn bảo hiểm đã chia sẻ về sự nghiệp vững chắc và cơ hội phát triển trong lĩnh vực này. Họ đã có thể chủ động sắp xếp thời gian, tự chủ tài chính và có cơ hội mở rộng quan hệ thông qua việc gặp gỡ khách hàng đến từ nhiều ngành nghề khác nhau.

Việc liên tục được đào tạo và trang bị chuyên sâu các kiến thức y khoa đã giúp các chuyên gia tư vấn bảo hiểm tự tin phát triển trong lĩnh vực này. Các doanh nghiệp bảo hiểm như Manulife đã tạo điều kiện cho tư vấn viên phát triển sự nghiệp bền vững với lộ trình rõ ràng. Tại Manulife, tư vấn viên không chỉ được trang bị kiến thức chuyên môn về tài chính – bảo hiểm mà còn được đào tạo kiến thức thiết yếu về sức khỏe cộng đồng thông qua việc hợp tác với các tổ chức uy tín.