Trong bối cảnh mạng xã hội đang trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày, việc xuất hiện của những tài khoản ẩn danh lợi dụng các sự kiện đau thương để “câu view” đã trở thành một vấn đề đáng lo ngại. Mới đây, vụ lật tàu Vịnh Xanh 58 trên vịnh Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, đã gây ra một làn sóng thông tin sai lệch và độc hại trên mạng xã hội.

Vụ tai nạn đau thương này đã xảy ra vào ngày 19/7 trên vịnh Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, khiến 35 người thiệt mạng, 4 người mất tích và 10 người được cứu sống. Tuy nhiên, một số cá nhân và tổ chức đã lợi dụng công nghệ AI để tạo ra những hình ảnh và câu chuyện mục đích duy nhất là thu hút người xem. Họ mô tả các khoảnh khắc sinh tử, cảnh người rơi xuống biển hay gương mặt thất thần của nạn nhân. Những nội dung này thường sử dụng thủ pháp kể chuyện gián đoạn, mập mờ, khơi gợi sự tò mò và dẫn dụ người đọc nhấn vào các đường link ‘đọc tiếp’ trong phần bình luận.

Những đường link này đưa người dùng tới các trang tổng hợp tin tức trôi nổi. Mặc dù một số bài viết có ghi dòng chú thích nhỏ như ‘nội dung hư cấu’ hay ‘hình ảnh chỉ mang tính minh họa’, nhưng với cách trình bày lẫn lộn thật – giả, không ít người dùng mạng vẫn bị đánh lừa. Không dừng lại ở đó, những trang tin giả còn sử dụng lại các video cũ từ những vụ việc đau lòng khác, thay tiêu đề, chỉnh lại nội dung để tái sử dụng cho vụ tai nạn lần này.

Hệ quả là những câu chuyện sai lệch, bóp méo sự thật được lan truyền chóng mặt, tạo ra một làn sóng thông tin độc hại, làm tổn thương thêm người trong cuộc và khiến dư luận hoang mang. Luật sư Đào Thị Bích Liên, Đoàn luật sư TP.HCM, Chi hội phó Chi hội Luật sư, Hội Bảo vệ quyền trẻ em TP.HCM, cho biết những hành vi cố ý tạo dựng và phát tán thông tin mang tính sai sự thật, hoặc xuyên tạc trên mạng xã hội, là hành vi trái pháp luật và cần phải xử lý nghiêm.

Theo bà Liên, những hành vi này vi phạm điểm d khoản 1 Điều 8 Luật An ninh mạng 2018, ‘thông tin sai sự thật gây hoang mang trong nhân dân, gây thiệt hại cho hoạt động kinh tế – xã hội, gây khó khăn cho hoạt động của cơ quan nhà nước hoặc người thi hành công vụ, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác’.

Tùy mức độ và hậu quả hành vi, việc thông tin trên sẽ bị xử phạt hành chính hoặc xử lý hình sự nếu cấu thành tội phạm. Về xử phạt hành chính, cá nhân vi phạm sẽ bị xử phạt từ 5 – 10 triệu đồng, tổ chức vi phạm sẽ bị xử phạt từ 10 – 20 triệu đồng. Đồng thời, buộc gỡ bỏ thông tin sai sự thật, gây nhầm lẫn, hoang mang dư luận.

Nếu hành vi gây hậu quả nghiêm trọng, như làm gia tăng hoang mang dư luận, ảnh hưởng tâm lý gia đình nạn nhân, hoặc cản trở công tác cứu hộ, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 331 Bộ luật Hình sự về tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ. Trường hợp bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác thì có thể bị truy cứu về tội vu khống theo Điều 156 Bộ luật Hình sự.

…

Trong thời đại số hiện nay, mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của giới trẻ, đặc biệt là ở lứa tuổi dậy thì. Tuy nhiên, một hiện tượng đang ngày càng trở nên phổ biến và đáng lo ngại là việc “sống ảo” – thể hiện một hình ảnh lý tưởng hóa của bản thân trên mạng xã hội. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn tác động tiêu cực đến sự phát triển toàn diện của các em.

“Sống ảo” thường được hiểu là việc người dùng mạng xã hội tạo ra những hình ảnh, câu chuyện mà không phản ánh đúng thực tế cuộc sống của mình. Ở tuổi dậy thì, khi sự tự tin và bản sắc cá nhân đang trong quá trình hình thành, việc “sống ảo” có thể trở thành một cách để tìm kiếm sự công nhận và chấp thuận từ bạn bè. Khi trẻ cảm thấy cần phải duy trì hình ảnh hoàn hảo trên mạng, áp lực này có thể dẫn đến lo âu, trầm cảm, và cảm giác không đủ tốt về bản thân.

Việc quá tập trung vào “sống ảo” có thể khiến trẻ đánh mất khả năng thưởng thức những khoảnh khắc thực tại, dẫn đến sự cô lập và thiếu sự kết nối với gia đình và bạn bè. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý mà còn làm giảm khả năng phát triển kỹ năng xã hội của trẻ.

Tình trạng “sống ảo” ở trẻ em có thể dẫn đến nhiều hệ lụy. Nhiều trẻ đắm chìm trong việc tạo dựng hình ảnh đẹp, tìm kiếm lượt “thích” và đánh giá của người lạ trên mạng xã hội. Điều này ảnh hưởng đến nhận thức và hành vi của trẻ, có thể khiến trẻ phát triển những quan điểm không phù hợp với lứa tuổi, tăng nguy cơ đánh mất đạo đức về tính chân thật.

Có nhận định cho rằng trẻ sống ảo thường thiếu khả năng thích nghi và dễ rơi vào khủng hoảng khi bị “văng” khỏi vùng an toàn ảo tưởng. Điều này có thể xảy ra bởi vì trẻ đã định hình giá trị bản thân và tư duy của mình từ những trải nghiệm trong thế giới ảo, mà không thực sự trải qua những thử thách và thành công trong cuộc sống thực.

Trẻ sống quá nhiều trong thế giới ảo có thể ảnh hưởng đến những giá trị và mục tiêu cá nhân trong tương lai. Khi sống trong một môi trường mà sự thành công và hạnh phúc được định hình bởi những lượt thích, bình luận và thành tích ảo, trẻ trở nên mơ hồ về những điều thực sự quan trọng trong cuộc sống. Điều này có thể khiến trẻ không có đủ thời gian và năng lượng để đầu tư, cố gắng trong cuộc sống thật.

Những cơ hội để phát triển kỹ năng, xây dựng mối quan hệ và trải nghiệm thực tế bị bỏ lỡ. Vì vậy, việc tìm ra giải pháp để giúp trẻ tạo ra sự kết nối sâu sắc hơn với gia đình và bạn bè ngoài đời thực, thay vì chỉ thông qua mạng xã hội, là vô cùng quan trọng.

Một vấn đề phổ biến ngày nay là chính bố mẹ cũng dễ bị chìm trong thế giới ảo, tìm kiếm lượt thích, bình luận và đánh giá hình ảnh. Vì vậy, để tạo ra sự kết nối sâu sắc giữa trẻ với gia đình và bạn bè ngoài đời thực, bố mẹ cần đảm bảo những điều sau: Cho trẻ thấy cuộc sống thực vui vẻ, nhiều trải nghiệm; Có người hướng dẫn trẻ trong cuộc sống; Dành thời gian đồng hành cùng con; Làm gương tốt cho trẻ; Dạy trẻ hiểu giá trị cuộc sống thật xinh đẹp, thú vị.

Khi bố mẹ làm tốt những điều này, trẻ sẽ dần nhận ra rằng cuộc sống thật đẹp, thú vị và đầy cơ hội. Điều này giúp trẻ tự tin bước ra thế giới và đối mặt với những thách thức thực tế. Bố mẹ cần tạo ra một môi trường sống tích cực và hỗ trợ để giúp trẻ phát triển toàn diện và cân bằng giữa thế giới thực và thế giới ảo.

Cuối cùng, việc giúp trẻ hiểu và nhận ra giá trị của cuộc sống thực là chìa khóa để trẻ có thể sống một cách chân thực và ý nghĩa. Thông qua việc kết nối với gia đình, bạn bè và trải nghiệm cuộc sống thực, trẻ sẽ có thể xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển và thành công trong tương lai.

Một bức ảnh mới đây đã gây sốt trên mạng xã hội, ghi lại khoảnh khắc ấm áp và hạnh phúc của một gia đình đông con gái. Cụ bà Nguyễn Thị Trường, 82 tuổi, đã cùng 9 người con gái và 1 người con dâu tạo nên một bức hình thật sự đặc biệt.

Cụ bà Trường, sống tại xã Kỳ Khang, Hà Tĩnh, có tổng cộng 11 người con, bao gồm 2 con trai và 9 con gái. Tuy nhiên, con trai đầu của cụ đã mất khi mới 18 tuổi. Con trai thứ hai của cụ hiện 58 tuổi, trong khi con gái út của cụ đã 40 tuổi.

Điều khiến nhiều người cảm động không chỉ là hình ảnh gia đình đông con gái, mà còn là cách các con của cụ Trường chia sẻ trách nhiệm chăm sóc mẹ. Họ đã lập một lịch trực chăm sóc mẹ, thay phiên nhau ở bên cạnh mẹ mỗi ngày. Lịch trực này bao gồm tên của các con, ngày và thứ, cùng số điện thoại để mọi người có thể dễ dàng liên lạc.

Bức ảnh “đại gia đình” này được chụp cách đây ít ngày, khi cô con gái út về quê để làm một số thủ tục giấy tờ. Nhân dịp các chị em tụ họp đông đủ, đại gia đình đã quyết định chụp một bức hình kỷ niệm. Con dâu của cụ cũng đã góp mặt trong bức ảnh này.

Nhiều người nhận xét rằng con dâu của cụ có nét giống con gái ruột trong nhà. Chị Nguyệt, con thứ 9 của cụ Trường, cho biết rằng nhà chỉ có một con dâu, nhưng mọi người đều đối xử với cô như chị em ruột. Chị dâu của chị đã có 10 người con.

Các con của cụ Trường đều sống gần nhau và thường xuyên thăm viếng mẹ. Họ luôn trân trọng những khoảnh khắc quây quần bên mẹ và cùng nhau giữ lại những phút giây đáng nhớ.

Chị Nguyệt chia sẻ rằng mẹ chị rất yêu lao động, thích làm vườn, trồng cây, và đó là niềm vui mỗi ngày của mẹ. Chị Mai Nga, con gái út của cụ Trường, bày tỏ mong muốn mẹ được mạnh khỏe và bình an trong tuổi già, sống hạnh phúc bên tình yêu thương của con cháu.

Câu chuyện về gia đình cụ Trường đã khiến nhiều người cảm động và ngưỡng mộ. Nhiều người đã chúc mừng cụ và bày tỏ sự ngưỡng mộ trước tình yêu thương và sự đoàn kết của các con trong gia đình. Bức ảnh của gia đình cụ Trường đã trở thành một biểu tượng của tình yêu gia đình và sự gắn kết giữa các thế hệ.

Trong một cuộc phỏng vấn, chị Nguyệt đã chia sẻ thêm về cuộc sống của gia đình mình. “Mẹ tôi rất yêu thương và quan tâm đến tất cả các con. Mẹ luôn cố gắng để tạo ra một môi trường ấm áp và hạnh phúc cho gia đình chúng tôi. Chúng tôi tất cả đều sống gần nhau và thường xuyên thăm viếng mẹ.”

Một người thân của gia đình cụ Trường cũng cho biết thêm rằng, gia đình cụ Trường luôn cố gắng giữ gìn những truyền thống tốt đẹp của gia đình. “Gia đình cụ Trường luôn quan tâm đến nhau và giúp đỡ nhau trong cuộc sống hàng ngày. Chúng tôi rất ngưỡng mộ sự đoàn kết và tình yêu thương của gia đình họ.”

Chúng ta có thể tìm hiểu thêm về câu chuyện của gia đình cụ Trường qua các bài viết trên mạng xã hội Facebook và Instagram.

PGS.TS Phạm Mạnh Hà, chuyên gia tâm lý, Khoa học và Công nghệ giáo dục, Đại học Bách Khoa Hà Nội, đã đưa ra cảnh báo về việc kẻ xấu có thể dựng kịch bản tinh vi để thao túng tâm lý trẻ em. Những kẻ này thường xây dựng lòng tin rất nhanh qua việc lắng nghe, đồng cảm, sau đó dần dần thao túng tâm lý của trẻ. Điều này có thể xảy ra với bất kỳ đứa trẻ nào, không phân biệt tuổi tác hoặc hoàn cảnh.

Mới đây, sự việc bé gái 13 tuổi ở Tây Hồ (Hà Nội) vừa may mắn được tìm thấy ở TP HCM sau 3 ngày mất tích gây xôn xao dư luận. Công an phường Việt Hưng (Hà Nội) cũng vừa phối hợp Phòng Cảnh sát hình sự (Công an thành phố Hà Nội) kịp thời ngăn chặn một vụ ‘bắt cóc online’ với thủ đoạn nhằm vào học sinh, sinh viên.

Theo PGS.TS Phạm Mạnh Hà, khi một đứa trẻ bị lừa, nhiều người phản ứng: ‘Sao ngây thơ thế?’, ‘Thiếu kỹ năng sống à?’, hay thậm chí quay sang chỉ trích bố mẹ là: ‘Dạy con kiểu gì vậy?’. Tuy nhiên, ông cho rằng, thực tế, kẻ xấu bày ra những kịch bản được thiết kế tinh vi, với những đòn thao túng tâm lý được tính toán từng câu chữ, thì bất kỳ đứa trẻ nào cũng có thể trở thành nạn nhân.

Chỉ trong vài tháng qua tại Việt Nam, chúng đã dùng lời nói làm vũ khí để ép trẻ tự lột đồ, tự quay clip nhạy cảm, thậm chí tự bỏ nhà đi đến một nơi xa lạ. Tội phạm đánh đòn tâm lý khiến đứa trẻ tin mình vi phạm pháp luật, dính líu đến một việc kinh khủng và rơi vào thế bị động, hoảng loạn. Chúng cấm trẻ nói với bố mẹ, đe dọa: ‘Nếu cháu nói ra, cả gia đình sẽ gặp nguy hiểm. Chỉ có chú mới giúp được cháu thôi.’

Khi đó, trẻ hoảng sợ và rơi vào trạng thái cô độc, hoàn toàn phụ thuộc vào kẻ lừa đảo, thực hiện các hành vi theo hướng dẫn của chúng.

Chuyên gia cho rằng, trong bối cảnh con em chúng ta ngày càng tiếp xúc sớm với một thế giới phức tạp, việc nhận diện các yếu tố khiến con dễ bị thao túng tâm lý là vô cùng quan trọng. Thao túng, với các hình thức tinh vi như phủ nhận thực tế hay lợi dụng tình cảm, có thể đẩy trẻ đến những tổn thương sâu sắc như rối loạn lo âu, trầm cảm, hoặc vướng vào các cạm bẫy lừa đảo trực tuyến.

Chuyên gia chỉ ra các dấu hiệu để cha mẹ có thể nhận diện được nguy cơ từ đặc điểm tâm lý của trẻ, môi trường gia đình và các mối quan hệ xung quanh.

Về phía bản thân trẻ, các em đang trong giai đoạn phát triển, khiến một số đặc điểm tâm lý tự nhiên có thể trở thành điểm yếu để kẻ xấu khai thác. Bên cạnh đó, trẻ có xu hướng tin người lạ hơn người nhà, vì sợ bị cha mẹ la mắng, phán xét. Điều này khiến con dễ dàng tin vào những lời hứa hẹn, dụ dỗ hoặc cả những lời đe dọa tinh vi từ bên ngoài.

Ví dụ thực tế là nhiều trẻ vị thành niên ở Việt Nam đã bị cuốn vào các ‘trend’ nguy hiểm trên mạng xã hội, gây ra hậu quả tâm lý nặng nề vì không được định hướng kịp thời.

Trong đó, trẻ có lòng tự trọng thấp, hay lo âu và có xu hướng tự đổ lỗi cho bản thân thường dễ bị thao túng nhất. Kẻ xấu sẽ lợi dụng tâm lý này để khiến trẻ cảm thấy tội lỗi và phải nghe theo lời chúng để ‘chuộc lỗi’. Đặc biệt, những trẻ có sự ngưỡng mộ quá mức với một ai đó như: bạn bè, người nổi tiếng… cũng rất dễ bị lợi dụng. Những đặc điểm này sẽ trở nên nguy hiểm hơn khi đặt trong một môi trường gia đình thiếu sự hỗ trợ với con cái.

Quan hệ ảo phát triển rất nhanh. Theo PGS.TS Phạm Mạnh Hà, gia đình là nền tảng hình thành sức đề kháng tâm lý của trẻ nhưng có một số kiểu gia đình có thể làm tăng nguy cơ con bị thao túng.

Thứ nhất đó là gia đình thiếu quan tâm, kết nối với con cái: Cha mẹ quá bận rộn với công việc, không có nhiều thời gian để quan tâm đến con. Để khỏa lấp khoảng trống tình cảm, trẻ sẽ tìm kiếm sự chú ý và công nhận từ các mối quan hệ bên ngoài, và đây chính là cơ hội cho những kẻ thao túng.

Thứ hai là các gia đình thường xuyên xung đột hoặc đổ vỡ: Trẻ sống trong cảnh cha mẹ cãi vã hoặc đã ly hôn thường mang trong mình nỗi sợ hãi và cảm giác bất an. Kẻ xấu có thể lợi dụng điều này bằng cách đóng vai ‘người hùng’ hứa hẹn sẽ che chở, bảo vệ con. Dần dần, trẻ sẽ phụ thuộc và nghe theo mối quan hệ độc hại đó.

Thứ ba là gia đình có khoảng cách thế hệ lớn: Khi trẻ bước vào tuổi vị thành niên, nhận thức của con và cha mẹ thường có sự khác biệt lớn, đó là khoảng cách thế hệ. Nếu không có sự thấu hiểu, trẻ sẽ có xu hướng khép mình với gia đình và mở lòng với những nguồn thông tin bên ngoài, đặc biệt là từ bạn bè và mạng xã hội, nơi tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Thứ 4 là cạm bẫy quanh trẻ: Những mối quan hệ xung quanh là kênh trực tiếp mà kẻ xấu dùng để tiếp cận và thao túng trẻ. Nếu trẻ thiếu tin tưởng cha mẹ nhưng dễ tin người lạ, hệ quả trực tiếp của môi trường gia đình thiếu kết nối hoặc hay xung đột, không thể tâm sự với cha mẹ, trẻ sẽ tìm đến các mối quan hệ trên mạng.

Kẻ xấu thường xây dựng lòng tin rất nhanh qua việc lắng nghe, đồng cảm, sau đó dần dần thao túng con.

Thậm chí, trẻ vướng vào các mối quan hệ độc hại, có thể bị bạn bè kiểm soát, chê bai, hoặc phủ nhận cảm xúc như; ‘bạn nhạy cảm quá’, ‘chuyện có gì đâu mà buồn…’ điều này làm trẻ nghi ngờ chính bản thân và ngày càng phụ thuộc vào kẻ thao túng để có được sự công nhận.

Chuyên gia cũng cho rằng, các mối quan hệ ảo có tốc độ phát triển rất nhanh. Nếu không có sự đồng hành và định hướng từ gia đình, trẻ rất dễ bị cô lập, dẫn dắt bởi những thông tin sai lệch hoặc bị lôi kéo vào các nhóm chat, hội nhóm tiêu cực.

Để bảo vệ con, cha mẹ cần tinh ý quan sát và can thiệp kịp thời. Trong đó, phụ huynh lưu ý các dấu hiệu cảnh báo sớm về sự thay đổi của con.

Trẻ có thể trở nên khép kín, ít nói, hoặc ngược lại, cáu kỉnh, hung hăng bất thường. Lo âu, sợ hãi quá mức khi không được dùng điện thoại hoặc khi nhắc đến một người bạn/mối quan hệ nào đó.

Phụ thuộc hoặc nhắc đến một người bạn mới (online hoặc ngoài đời) một cách bất thường. Kết quả học tập sa sút, mất hứng thú với những sở thích cũ. Hay nói dối, che giấu các hoạt động cá nhân.

Lắng nghe, không phán xét. Chuyên gia cho rằng, cha mẹ hãy là một người bạn mà con tin tưởng. Lắng nghe không phán xét, tôn trọng cảm xúc của con, dù đó là những chuyện nhỏ nhặt nhất. Đồng thời dạy con về quyền riêng tư cơ thể, về các hình thức thao túng tâm lý.

Ví dụ, dạy con không ai có quyền bắt con làm điều con không muốn, kể cả bằng cách dọa nạt hay làm con thấy tội lỗi. Dạy con kỹ năng nhận diện và nói ‘Không’ với các lời đề nghị.

Thay vì cấm đoán sử dụng mạng xã hội, cha mẹ đồng hành, cùng con tìm hiểu về các xu hướng, giải thích cho con về những rủi ro tiềm ẩn và thiết lập các quy tắc sử dụng mạng an toàn.

Bằng cách xây dựng một mái ấm tin cậy, trang bị cho con kiến thức và kỹ năng cần thiết, cha mẹ chính là lá chắn vững chắc nhất giúp con phát triển một cách lành mạnh và an toàn. Nếu nhận thấy các dấu hiệu bất ổn kéo dài, đừng ngần ngại tìm đến các chuyên gia tâm lý học đường hoặc chuyên gia tâm lý gia đình để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.

Cô bé Điềm Hinh, con gái của diễn viên Giả Nãi Lượng và vợ cũ Lý Tiểu Lộ, vừa có hành động gây chú ý trên mạng xã hội. Điềm Hinh, sinh năm 2012, đã nhấn thích một bình luận chỉ trích bố mình, Giả Nãi Lượng, trên mạng xã hội. Bình luận này cho rằng Giả Nãi Lượng không phải là người chồng tốt, thường xuyên vắng mặt và chỉ quan tâm đến sự nghiệp của mình.

Hành động này của Điềm Hinh đã gây ra một làn sóng bàn tán trên mạng xã hội Trung Quốc. Nhiều người cho rằng Điềm Hinh đã chịu ảnh hưởng từ mẹ cô, Lý Tiểu Lộ, người đã ly hôn với Giả Nãi Lượng vào năm 2019 vì bê bối ngoại tình. Lý Tiểu Lộ, cựu Ảnh hậu Kim Mã, đã trở thành tâm điểm của sự chỉ trích và ghét bỏ sau khi bê bối ngoại tình của cô bị lộ. Cô đã bị cấm sóng trên các phương tiện truyền thông và hiện chỉ có thể kiếm sống bằng cách kinh doanh và livestream bán hàng.

Điềm Hinh đã lên tiếng giải thích về hành động của mình, cho rằng cô đã trượt tay và không có ý định xúc hại bố mình. Tuy nhiên, nhiều người vẫn băn khoăn liệu đây có thực sự là suy nghĩ của Điềm Hinh hay không. Trong quá khứ, Điềm Hinh đã nhiều lần gây chú ý với các hành động và phát ngôn của mình. Cô đã từng khoe tiền mừng tuổi và nhận được nhiều bình luận tiêu cực từ cư dân mạng.

Bê bối ngoại tình của Lý Tiểu Lộ và Giả Nãi Lượng đã gây ra một sự kiện lớn trong giới giải trí Trung Quốc. Cặp đôi đã ly hôn và con gái Điềm Hinh hiện sống với mẹ. Sự việc này đã khiến nhiều người đặt câu hỏi về tương lai của Điềm Hinh và mối quan hệ của cô với bố mẹ.

Hiện tại, mạng xã hội vẫn đang bàn tán về hành động của Điềm Hinh. Nhiều người hy vọng rằng cô bé sẽ có thể giải quyết vấn đề này một cách êm đềm và tìm được sự ủng hộ từ gia đình và công chúng.