Bộ LĐ-TB&XH vừa trình Chính phủ đề nghị sửa đổi Luật Việc làm, với trọng tâm sửa đổi các quy định, chế độ liên quan tới Bảo hiểm thất nghiệp. Ảnh minh họa

Cụ thể, theo đánh giá của Thứ trưởng LĐ-TB&XH Lê Văn Thanh, Luật Việc làm năm 2013 còn tồn tại những hạn chế, vướng mắc liên quan tới Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN). Cụ thể, đối tượng tham gia BHTN chưa bao phủ hết các nhóm có hợp đồng, hưởng lương; các chế độ còn nặng về giải quyết trợ cấp thất nghiệp, chưa chú trọng đến các chế độ mang tính chủ động, phòng ngừa, hạn chế thất nghiệp; điều kiện hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng nâng cao kỹ năng nghề quá chặt…

Bên cạnh đó, thực tế còn xảy ra tình trạng chi sai các chế độ BHTN buộc phải thu hồi. Thế nhưng việc thu hồi gặp nhiều khó khăn.

Lãnh đạo Bộ LĐ-TB&XH cho rằng, nguyên nhân chi sai BHTN, chủ yếu là người lao động khi đã có việc làm mới vẫn khai để hưởng trợ cấp thất nghiệp (chiếm hơn 87% tổng số trường hợp chi sai); doanh nghiệp chậm, trốn đóng BHTN, chậm thông báo lao động mới ký hợp đồng, dẫn đến phải thu bổ sung. Việc thu hồi tiền hưởng BHTN sai chưa hiệu quả, gặp rất nhiều khó khăn.

Bộ LĐ-TB&XH đề xuất bổ sung quy định vào Luật Việc làm về nhóm người tham gia BHTN cụ thể là nhóm người này bao gồm cả lao động có hợp đồng từ 1 tháng trở lên, người quản lý doanh nghiệp, điều hành hợp tác xã hưởng lương; Bổ sung chế độ hỗ trợ chủ sử dụng lao động đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động …

Bộ LĐ-TB&XH tính toán, giai đoạn 2015-2021, mỗi năm có 750.000 người nhận trợ cấp thất nghiệp, tổng số tiền chi khoảng 9.600 tỷ đồng/năm. Khi sửa Luật Việc làm, với các chính sách chủ động ứng phó để giảm thất nghiệp, số lao động nhận trợ cấp thất nghiệp giảm khoảng 1%/năm so với hiện nay (tương ứng giảm khoảng 150.000 người/năm), qua đó giúp giảm chi quỹ BHTN trên 1.900 tỷ đồng/năm.

>>Đồng bộ giải pháp để “giải” bài toán… rút bảo hiểm xã hội một lần

Việc sửa đổi điều kiện để doanh nghiệp dễ tiếp cận hơn với chế độ hỗ trợ đào tạo lại lao động duy trì việc làm, quỹ BHTN có thể tăng chi khoảng 2.000 tỷ đồng/năm (hỗ trợ 1 triệu đồng/người/tháng, khoảng 4 tháng/khoá học).

Với chế độ hỗ trợ thêm sinh hoạt phí cho người thất nghiệp học nghề, nếu hỗ trợ 100.000 người/năm (gấp 3,3 lần bình quân giai đoạn 2015-2021), quỹ BHTN tăng chi thêm hơn 1.800 tỷ đồng/năm (gồm tiền học phí 1,5 triệu đồng/người/tháng, tối đa 6 tháng, tiền ăn, ở và sinh hoạt phí 1,5 triệu đồng/người/tháng, tiền đi lại 300 nghìn đồng/người/khóa học)…

Bên cạnh đó, từ kinh nghiệm sử dụng quỹ BHTN để hỗ trợ người lao động, doanh nghiệp bị ảnh hưởng dịch COVID-19, Bộ LĐ-TB&XH đề xuất sửa quy định để chủ động ứng phó về sau. Cụ thể, năm 2021-2022, quỹ BHTN đã hỗ trợ người sử dụng lao động hơn 9.200 tỷ đồng từ chính sách giảm mức đóng, chi hỗ trợ hơn 13,2 triệu người lao động tổng số tiền trên 31.800 tỷ đồng. Tuy nhiên, Luật Việc làm hiện hành chưa có quy định để Chính phủ chủ động sử dụng quỹ BHTN ứng phó các “cú sốc” như thiên tai, dịch bệnh, khủng hoảng kinh tế. Bộ LĐ-TB&XH đề xuất bổ sung quy định giao Chính phủ xây dựng và thực hiện các chính sách hỗ trợ từ quỹ BHTN trước các “cú sốc”.

Thứ trưởng Lê Văn Thanh cho biết, việc sửa đổi, bổ sung chính sách BHTN vẫn đảm bảo an toàn quỹ BHTN. Đồng thời, quỹ BHTN vẫn có nguồn lực nhất định (khoảng 4.000 – 5.000 tỷ đồng) để sử dụng hỗ trợ lao động, người sử dụng lao động khi có các “cú sốc”. Được biết, đơn vị soạn thảo dự kiến trình dự thảo sửa đổi luật này lên Quốc hội vào tháng 10/2024.

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]

Bất cập chính sách hỗ trợ việc làm

Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp xung quanh những bất cập của Luật Việc làm, luật sư Nguyễn Đức Biên – Giám đốc Công ty Luật TNHH Đại La cho rằng nổi cộm trong đó là các chính sách hỗ trợ tạo việc làm. Đơn cử là chính sách tín dụng ưu đãi tạo việc làm chưa quy định cụ thể nhằm huy động tối đa nguồn lực xã hội, thúc đẩy cho vay giải quyết việc làm. Các quy định về nguồn vốn, đối tượng và điều kiện vay không phù hợp với thực tiễn. Đặc biệt, luật chưa quan tâm đúng mức đến lực lượng lao động không giao kết hợp đồng lao động (HĐLĐ), hay còn gọi là lao động phi chính thức.

Theo luật sư Biên, mỗi năm có hơn trăm ngàn lao động ra nước ngoài làm việc nhưng trong luật, đối tượng được nhà nước hỗ trợ đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng chỉ tập trung 5 nhóm đối tượng chính sách, trong khi những đối tượng khác không được xem xét. “Luật cũng chưa có quy định khung nhằm tạo cơ hội tiếp cận chính sách tín dụng, học nghề cho mọi lao động có nhu cầu đi làm việc ở nước ngoài”, luật sư Biên chia sẻ. Bên cạnh đó, vị luật sư này cũng cho rằng, chế độ hỗ trợ học nghề còn xa rời thực tế, chưa chú trọng đào tạo, phát triển và nâng cao kỹ năng nghề (KNN)…

Cũng góp ý cho việc sửa Luật Việc làm, luật sư Lê Thị Nhung – Giám đốc Công ty TNHH Lee và Cộng sự cho rằng, luật hiện hành chưa có quy định về chính sách hỗ trợ chuyển tiếp việc làm và hỗ trợ việc làm cho người cao tuổi trong khi họ gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận đào tạo nghề và việc làm. Bên cạnh đó, một số chính sách hỗ trợ thanh niên cần được nghiên cứu, bổ sung như vấn đề làm thêm của học sinh, sinh viên.

“Công nghệ thông tin rất phát triển nhưng Luật Việc làm chưa có các quy định về hỗ trợ phát triển thị trường lao động trong ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, xây dựng cơ sở dữ liệu”, luật sư Nhung nêu.

>>Đề xuất sửa quy định về Bảo hiểm thất nghiệp để hỗ trợ người lao động

Một số chính sách hỗ trợ thanh niên cần được nghiên cứu, bổ sung như vấn đề làm thêm của học sinh, sinh viên. Ảnh minh họa

Sửa luật theo hướng có lợi cho người lao động

Xung quanh vấn đề này, tại phiên họp chuyên đề xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023 diễn ra đầu tháng 2 vừa qua, Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội; nếu tận dụng được, thị trường lao động chắc chắn sẽ có thể phát triển nhanh, bền vững hơn. Để làm được điều này, cần hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật nhằm phát triển đồng bộ các yếu tố, phát triển hệ thống thông tin thị trường lao động. Do vậy, trong lần sửa đổi này, Luật Việc làm tập trung vào những nhóm chính sách có lợi cho người lao động.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cũng thông tin thêm, Luật Việc làm (sửa đổi) sẽ mở rộng độ bao phủ, điều chỉnh các chính sách lao động, việc làm đến toàn bộ lực lượng lao động, bao gồm cả lao động có giao kết HĐLĐ và không có giao kết HĐLĐ. Luật cũng là cơ sở quan trọng để xây dựng các chính sách hỗ trợ người lao động, nhất là nhóm lao động yếu thế, lao động nghèo, lao động nông thôn. Bên cạnh đó, Luật Việc làm (sửa đổi) với nhiều ưu tiên, hỗ trợ cho hệ thống trung tâm dịch vụ việc làm tại các địa phương, giúp người lao động tìm việc làm, tiếp cận thông tin, nghề nghiệp dễ dàng, thuận tiện.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, ngoài mục tiêu hỗ trợ phát triển thị trường lao động linh hoạt, hiệu quả, hiện đại, bền vững và hội nhập, có sự quản lý, điều tiết của nhà nước, luật sửa đổi còn phát triển hệ thống thông tin thị trường lao động, xây dựng cơ sở dữ liệu về người lao động đồng bộ, thống nhất và kết nối với các cơ sở dữ liệu quốc gia. Luật sửa đổi, bổ sung cũng sẽ mở rộng diện bao phủ đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp, bảo đảm việc làm cho người lao động, phòng ngừa, giảm thiểu tình trạng thất nghiệp.

Bên cạnh tăng cường tư vấn, giới thiệu việc làm và hỗ trợ học nghề, khắc phục tình trạng người lao động chỉ nhận trợ cấp thất nghiệp, luật sửa đổi cũng bổ sung điều kiện hưởng chính sách này.

“Lần sửa đổi này sẽ quy định đồng bộ, thống nhất khung trình độ quốc gia với khung trình độ kỹ năng nghề quốc gia. Quy định rõ sự tham gia của nhà nước, người lao động, người sử dụng lao động, cơ sở đào tạo trong phát triển kỹ năng nghề. Quy định chính sách tín dụng ưu đãi tạo việc làm theo hướng tạo cơ hội tiếp cận cho mọi nhu cầu của người lao động, bao phủ cả nhóm lao động phi chính thức, lao động không có giao kết HĐLĐ, lao động yếu thế, đặc thù” – Bộ trưởng Đào Ngọc Dung chia sẻ.

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]