>> Sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân: Cần lưu ý đến lợi ích của người có thu nhập thấp

Theo đó, trong khi đời sống của người nộp thuế thu nhập cá nhân, đặc biệt là nhóm đối tượng làm công ăn lương còn gặp rất nhiều khó khăn, nhất là sau 2 năm chịu ảnh hưởng tiêu cực của đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, mức thu từ thuế thu nhập cá nhân lại tỏ ra vượt trội, luôn cao và vượt dự toán, điều đó cho thấy, những quy định của chính sách thuế này hiện nay đã không còn phù hợp, lạc hậu so với thực tế phát triển, tạo gánh nặng cho người nộp thuế.

Chính sách thuế thu nhập cá nhân đã và đang cho thấy nhiều bất cập tồn tại khi nguồn thu luôn cao và vượt dự toán, trong khi cuộc sống của người nộp thuế vẫn khó khăn – Ảnh minh họa: ITN

Thực tế cho thấy, trong năm 2022, số thu từ thuế thu nhập cá nhân trên cả nước đạt 166.733 tỷ đồng (tăng 27% so với cùng kỳ năm 2021 và đạt 138% dự toán), tức vượt thu tới 48.658 tỷ đồng. Chưa kể, trong 10 năm qua, số thu thuế thu nhập cá nhân đã tăng gấp 3,6 lần, đạt mức kỷ lục vào năm 2022, trong khi cuộc sống của người nộp thuế vẫn đối diện với nhiều khó khăn, nhất là khi giá cả của không ít mặt hàng liên tục “leo thang” thời gian qua.

Trước thực tế đã nêu, nhiều chuyên gia cho rằng, cần cấp thiết thay đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân càng sớm càng tốt để phù hợp với biến động thực tế, để người nộp thuế đỡ chật vật hơn trong cuộc sống.

Và đề xuất sửa đổi một loạt quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân ngay lập tức nhận được sự quan tâm của xã hội. Đặc biệt, là việc Bộ Tư pháp cho rằng, nếu dự kiến đến 2026, Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi có hiệu lực thi hành thì cũng có thể nghiên cứu sửa đổi nâng mức giảm trừ gia cảnh và cắt giảm 2 bậc thuế trong tính thuế thu nhập cá nhân từ 7 bậc xuống còn 5 bậc.

>> Năm 2026 mới sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân là quá muộn?

Theo chuyên gia, việc sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân cần làm sớm và tính đến hài hòa lợi ích của các thành phần trong xã hội – Ảnh minh họa: ITN

Đề xuất này được nhiều chuyên gia đánh giá là phù hợp với những thay đổi về đời sống người dân trong thực tế. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, việc hạ bậc thuế từ 7 xuống 5 với người làm công ăn lương và thu thuế nhiều hơn từ nhóm thu nhập cao đáng lẽ phải được làm từ sớm.

Thông tin với báo chí, ông Nguyễn Văn Được – Tổng giám đốc Công ty Kế toán và Tư vấn thuế Trọng Tín cho rằng, biểu thuế với người làm công ăn lương hiện hành có quá nhiều bậc và khoảng cách thu nhập tính thuế ở các bậc sau quá rộng so với các bậc thấp. Ví dụ, thu nhập tính thuế của bậc thứ nhất từ 0 đến 5 triệu đồng trong khi chênh lệch ở thu nhập tính thuế từ bậc thứ 4 lên tới hàng chục triệu (bậc 4 từ 18-32 triệu, bậc 5 từ 32-52 triệu, bậc 6 từ 52-80 triệu). Đây là bất cập, khiến áp lực thuế vô tình dồn vào nhóm thu nhập phía dưới.

Theo ông Được, việc thiết kế bậc thuế mới cần nới rộng khoảng cách giữa các bậc thấp và thu hẹp khoảng cách ở các bậc cao, trong đó, có thể chọn phương án bỏ bớt 2 bậc thuế đầu hoặc gộp 3 bậc thuế đầu tiên làm một. Ví dụ, việc thu hẹp khoảng cách ở bậc về sau, số người có thu nhập cao “nhảy bậc” sẽ nhiều hơn, qua đó, đóng góp nhiều hơn vào ngân sách.

“Cách làm này sẽ có lợi cho phần đông người có thu nhập trung bình, khá và giúp phân phối lại thu nhập, lấy của người giàu chia cho người nghèo. Việc giảm bớt bậc thuế cũng được đánh giá là “mũi tên trúng nhiều đích” khi vừa giúp kỹ thuật tính toán đơn giản hơn với cơ quan thuế, vừa giảm bớt gánh nặng thuế với người thu nhập ở top dưới. Điều này cũng hoàn toàn phù hợp với thông lệ quốc tế”, ông Được chia sẻ.

Còn theo TS Lê Xuân Sang – Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, quy định nộp thuế thu nhập cá nhân hiện nay còn nhiều bất cập về yếu tố công bằng mang tính tương đối giữa các nhóm lao động, giữa thu nhập theo vị trí địa lý. Lương của người lao động được phân chia rất cụ thể, thành bốn vùng khác nhau, với mức chênh lệch khá tương đối; giả thiết là với cùng một mức thu nhập nhưng ở các địa bàn khác nhau thì mức giảm trừ gia cảnh với người phụ thuộc cũng nên khác nhau. Ở vùng sâu, vùng xa, mức giảm trừ gia cảnh với người lao động là 11 triệu, người phụ thuộc là 4,4 triệu, có thể dư dả, nhưng ở vùng thành thị – nơi có mức sống cao, mọi thứ đều đắt đỏ thì mức giảm trừ gia cảnh như vậy là không đủ sống.

Trong khi trên thực tế, chính sách thuế tại nhiều quốc gia cũng không cào bằng mức giảm trừ gia cảnh, một phần do họ xác định và khấu trừ được chi phí đầu vào của người dân nhờ thanh toán không tiền mặt phát triển.

“Vì vậy, đã đến lúc, Bộ Tài chính cần thay đổi cách tính mức thuế thu nhập cá nhân. Trong việc điều chỉnh trước hết dựa vào tính thời đại, thực tiễn, công bằng, thực thi. Sau đó, tính đến lợi ích hài hòa của các thành phần trong xã hội. Trong mấy năm vừa qua, khi tình hình dịch bệnh kéo dài, thu nhập của người dân giảm sút, rất nhiều người lao động bị ảnh hưởng việc duy trì mức thuế thu nhập cá nhân, đặc biệt mức giảm trừ gia cảnh đã quá lạc hậu như hiện nay là bất cập cần khẩn trương tháo gỡ”, TS Lê Xuân Sang bày tỏ.

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]

>> Sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân: Cần tính đến hài hòa… lợi ích

Theo đó, qua kết quả nghiên cứu, rà soát, Chính phủ đề xuất xây dựng Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) và đề nghị đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025, trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025), thông qua tại Kỳ họp thứ 11 (tháng 5/2026).

Dự thảo Luật (sửa đổi) đánh giá, mức giảm trừ hiện nay vẫn cao hơn nhiều so với các nước – Ảnh minh họa: KTĐT

Cụ thể, Bộ Tư pháp đang hoàn thiện Dự thảo Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, điều chỉnh năm 2023 của Chính phủ. Dự thảo xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024 sẽ xem xét giảm bậc tính thuế với người làm công ăn lương từ 7 xuống 5, riêng mức giảm trừ gia cảnh sẽ chưa điều chỉnh…

Đáng nói trong Dự thảo Luật (sửa đổi) đánh giá, mức giảm trừ hiện nay vẫn cao hơn nhiều so với các nước. Và Bộ Tư pháp cũng dẫn báo cáo khảo sát mức sống dân cư năm 2021 của Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) công bố cho thấy, thu nhập bình quân đầu người/tháng của Việt Nam trong năm 2021 (theo giá hiện hành) là 4,2 triệu đồng và nhóm hộ có thu nhập cao nhất (nhóm gồm 20% dân số giàu nhất – nhóm 5) có thu nhập bình quân là 9,184 triệu đồng/tháng/người.

Theo đơn vị này, mức giảm trừ cho người nộp thuế hiện nay (11 triệu đồng/tháng) là bằng hơn 2,6 lần so với mức thu nhập bình quân đầu người (cao hơn nhiều so với mức phổ biến mà các nước đang áp dụng); đồng thời cũng cao hơn mức thu nhập bình quân của nhóm 20% dân số có thu nhập cao nhất. Mức giảm trừ đối với người phụ thuộc (4,4 triệu đồng/tháng) cũng tương đương với mức thu nhập bình quân đầu người hiện nay…

Và cơ sở xác định mức giảm gia cảnh 11 triệu đồng và 4,4 triệu đồng từ năm 2020 được tính toán bằng cách lấy mức giảm trừ gia cảnh cũ nhân với tốc độ lạm phát qua các năm. Việc điều chỉnh giảm trừ gia cảnh chỉ được thực hiện khi biến động chỉ số giá tiêu dùng (CPI) luỹ kế qua các năm trên 20%…

>> Sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân: Cần lưu ý đến lợi ích của người có thu nhập thấp

Tuy nhiên, các chuyên gia đều cho rằng, tại sao phải chờ CPI tăng tới 20% mới điều chỉnh giảm trừ gia cảnh – Ảnh minh họa: ITN

Tuy nhiên, trước đó, hầu hết các chuyên gia đều cho rằng, tại sao phải chờ CPI tăng tới 20% mới điều chỉnh giảm trừ gia cảnh? Bởi thu nhập, chi tiêu của người dân và lạm phát tăng lên hàng năm nhưng mức giảm trừ gia cảnh chỉ điều chỉnh 02 lần trong hơn 15 năm qua. Cách xác định mốc điều chỉnh là khi CPI biến động trên 20% được nhà làm luật nghiên cứu vào năm 2004 – thời điểm lạm phát đang ở mức hai chữ số.

Cụ thể, theo các chuyên gia, nếu lấy 2007 là năm gốc – thời điểm ban hành Luật Thuế Thu nhập cá nhân cho thấy, mức giảm trừ gia cảnh qua các năm tăng chậm hơn so với tốc độ tăng của: mức chi tiêu bình quân đầu người và lương tối thiểu vùng.

Trong đó, năm 2008, mỗi người bình quân chi tiêu khoảng 792.000 đồng thì tới năm 2020, con số này tăng 3,6 lần, lên gần 2,9 triệu đồng. Thậm chí, trong thời điểm hiện tại mức chi tiêu mỗi người dân gấp khoảng 4 lần so với thời điểm 2007, trong khi mức giảm trừ gia cảnh chưa bằng ba lần. Chưa kể, nếu so với tốc độ tăng lương tối thiểu, mức điều chỉnh gia cảnh cũng trở nên lỗi thời khi lương tối thiểu vùng 1 tới nay đã bằng ít nhất 5,5 lần, mà mức giảm trừ gia cảnh chỉ bằng 2,8 lần.

Phương pháp xây dựng giảm trừ gia cảnh về mặt lý thuyết, theo ông Nguyễn Văn Được – Tổng giám đốc Công ty Kế toán và Tư vấn thuế Trọng Tín, là chưa phù hợp. Việc quy định mốc thời điểm CPI thay đổi 20% khiến phải mất tới 5-7 năm mức giảm trừ gia cảnh mới được đổi một lần. Và vì chính sách có độ trễ lớn nên người dân luôn chịu thiệt.

Từ đó, ông Được cho rằng, cơ quan quản lý nên xem xét điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh thường xuyên hơn để phản ánh kịp thời mức thay đổi của lạm phát tới chi tiêu người dân. Ví dụ, việc điều chỉnh giảm trừ gia cảnh nên được giao cho Chính phủ quyết định khi CPI thay đổi 3-5% để chính sách linh hoạt và hợp lòng dân hơn.

Đồng quan điểm đã nêu, bà Andrea Godfrey – Thành viên điều hành, Phụ trách bộ phận tư vấn và tuân thủ thuế thu nhập cá nhân KPMG Việt Nam nhận định, mức giảm trừ không phản ánh kịp thời những thay đổi của giá cả sinh hoạt của người dân.

“Thời gian giữa các lần điều chỉnh quá dài và không theo kịp mức tăng chi tiêu thực tế của người dân, làm tăng gánh nặng thuế và giảm thu nhập thực tế của họ trong bối cảnh giá cả biến động”, bà Andrea đánh giá.

Từ đó, bà Andrea đề nghị, lấy mốc biến động CPI 5-10% thay vì 20% như hiện nay để làm căn cứ điều chỉnh, giúp phản ánh sát sao và kịp thời mức chi tiêu của người dân.

Ngoài những ý kiến đã nêu, trước đó, không ít chuyên gia cũng cho rằng, việc lấy CPI làm thước đo điều chỉnh mức tính thuế thu nhập cá nhân, giảm trừ gia cảnh là không phù hợp. Bởi, hiện thống kê CPI chưa phản ánh hết được sự tăng giá hàng hóa, dịch vụ thiết yếu trong cuộc sống hàng ngày người dân phải chi trả. Chưa kể, theo quy định khi nào CPI tăng 20% mới trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét điều chỉnh, nên thời gian qua việc điều chỉnh mức giảm trừ cho người lao động chưa được kịp thời, gây thiệt thòi cho người nộp thuế.

Trong khi, thực tế, lạm phát của Việt Nam thường chỉ tăng khoảng 3-4%/năm, nếu để cộng dồn CPI tăng 20% phải mất khoảng 5 năm mới điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh. Vì vậy, mức tăng CPI hàng năm đều có ảnh hưởng đến thu nhập và đời sống của người nộp thuế. Thế nên, điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh không nên chỉ dựa vào CPI, mà cần dựa cả vào mức tăng thu nhập của người dân, bởi thuế thu nhập cá nhân hiện đang áp vào người có thu nhập cao, không phải áp vào đại đa số người dân có thu nhập trung bình.

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]

>> Sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân: Cần tính đến hài hòa… lợi ích

Theo đó, Bộ Tài chính đang lấy ý kiến sửa đổi, bổ sung Luật Thuế thu nhập cá nhân. Nhiều ý kiến cho rằng, việc sửa đổi rất cần thiết bởi Luật có quá nhiều bất cập, nhất là mức giảm trừ gia cảnh, mức tính thuế,…

Luật Thuế thu nhập cá nhân được cho có quá nhiều bất cập, nhất là mức giảm trừ gia cảnh, mức tính thuế,… – Ảnh minh họa: TNN

Thực tế, theo quy định hiện hành, người dân có thu nhập từ 11 triệu đồng/tháng trở lên phải đóng thuế và mức giảm trừ gia cảnh cho mỗi người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng/tháng. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, mỗi sinh viên ra trường sau khoảng 2 năm làm việc có thể đạt tới mức lương 11 triệu đồng và bắt đầu phải đóng thuế, trong khi, với mức 11 triệu đồng/tháng theo quy định cũng chỉ đủ đáp ứng mức sống cho sinh hoạt tối thiểu hàng ngày.

Thông tin với báo chí, ông Phạm Ngọc Hưng – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu đổi mới và phát triển bền vững, Liên hiệp Hội Khoa học Kỹ thuật Việt Nam đánh giá, hiện nay, một công nhân hay sinh viên mới ra trường đi làm với thu nhập 11 triệu đồng đã phải đóng thuế. Trong khi đó, họ phải lo tiền thuê nhà, chưa kể ốm đau hay nhu cầu giải trí. Vì vậy, ngưỡng đánh thuế 11 triệu đồng là quá thấp, cần nâng lên mức tối thiểu 15 – 16 triệu đồng/tháng.

Đáng nói, biểu thuế lũy tiến từng phần hiện nay với người làm công ăn lương gồm 7 bậc với các mức thuế suất từ 5% đến 35%, sau khi giảm trừ gia cảnh thì tính thuế 5% cho 5 triệu đồng tăng thêm và 10% cho 5 triệu đồng kế tiếp; rồi 15% cho 8 triệu đồng tiếp theo; 20% cho 14 triệu đồng tiếp theo; 25% cho 20 triệu đồng tiếp theo; đến 30% cho 28 triệu đồng tiếp theo; cuối cùng là 35% đối với khoản thu nhập trên 80 triệu đồng/tháng cũng được cho là bất cập, khiến áp lực thuế vô tình dồn vào nhóm thu nhập phía dưới.

Theo TS. Nguyễn Đình Sơn – Viện Nghiên cứu Nhà nước và Pháp luật, hiệu quả của một sắc thuế là phải đảm bảo các tiêu chí về tính đơn giản, dễ thực thi; chi phí tuân thủ thấp; tính công bằng… Thế nhưng, bậc thuế tăng dần nhưng mức tiền không giống nhau khiến việc tính toán, thực thi rất khó khăn. Với quy định mức giảm trừ gia cảnh thấp như hiện nay, thì người làm công ăn lương có thu nhập thấp nếu có thêm các khoản tiền thưởng, tiền hoa hồng bị tạm thu thuế 10% thì cuối năm buộc phải quyết toán thuế mới được hoàn thuế chỉ vài triệu đồng, rõ ràng vừa tốn công sức xã hội, vừa tốn chi phí bộ máy Nhà nước khi thực thi chính sách thuế.

>> Sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân: Cần lưu ý đến lợi ích của người có thu nhập thấp

Vì vậy, theo chuyên gia, Luật Thuế thu nhập cá nhân cần phải được sửa kỹ càng, toàn diện – Ảnh minh họa: ITN

Để hài hòa những bất cập đã nêu, cơ quan Dự thảo chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, điều chỉnh năm 2023 đã đề xuất một số sửa đổi. Trong đó, điểm sửa đổi đáng chú ý được đơn vị này đề cập là phương án nghiên cứu cắt giảm số bậc thuế từ 7 xuống 5. Bên cạnh đó, cơ quan thuế có thể xem xét nới rộng khoảng cách thu nhập trong các bậc thuế, đảm bảo điều tiết ở mức cao hơn với những người có thu nhập cao.

Cách làm này, theo nhiều chuyên gia, sẽ có lợi cho phần đông người có thu nhập trung bình, khá và giúp phân phối lại thu nhập, lấy của người giàu chia cho người nghèo, đồng thời cho rằng, việc giảm bớt bậc thuế giống như “một mũi tên trúng nhiều đích” khi vừa giúp kỹ thuật tính toán đơn giản hơn với cơ quan thuế, vừa giảm bớt gánh nặng thuế với người thu nhập ở top dưới và hoàn toàn phù hợp với thông lệ quốc tế.

Bên cạnh việc hạ bậc thuế, một trong những nội dung khác được dư luận đặc biệt quan tâm là việc điều chỉnh giảm trừ gia cảnh. Mặc dù được đánh giá là bất cập, tuy nhiên, hiện Dự thảo xây dựng luật, pháp lệnh 2024 chưa đề cập đến hướng điều chỉnh chỉ tiêu này.

Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng, không nên chỉ tập trung vào giảm trừ gia cảnh mà cần điều chỉnh khoảng cách giữa các bậc thuế suất nếu muốn điều tiết thu nhập, bởi người dân thực tế vẫn được chi tiêu trên phần giảm gia cảnh cộng với phần thu nhập còn lại sau khi trừ thuế.

Thông tin với báo chí, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam – Nguyễn Thị Cúc cho rằng, Luật Thuế thu nhập cá nhân phải được sửa toàn diện. Nếu chỉ nâng mức giảm trừ gia cảnh mà các bậc thuế, thuế suất vẫn giữ như hiện hành thì chúng ta chỉ mới điều chỉnh rất ít cho những người chưa đến ngưỡng nộp thuế. Trong khi những người đang nộp thuế hiện nay thì không được điều chỉnh đáng kể. Hay nếu chúng ta chỉ giảm từ 7 bậc xuống còn 5 bậc nhưng thuế suất cao nhất vẫn để mức 35% thì tỷ lệ điều tiết vẫn cao hơn hiện nay.

Theo bà Cúc, mức thuế suất cao nhất chỉ nên ở 25 – 27% hoặc cùng lắm 28 – 30% là hợp lý. Nhưng điều quan trọng hơn, là phải giãn khoảng cách giữa các bậc thuế, hiệu quả điều tiết sẽ thấy rõ.

“Ngay cả khi giữ mức thuế suất cao nhất tới 35%, song phạm vi áp dụng là người có thu nhập tới 300 triệu đồng/tháng trở lên thì không tác động gì nhiều vì rất ít người đạt ngưỡng thu nhập này. Tương tự, một người có thu nhập 40 triệu đồng, theo quy định hiện hành, phải nộp thuế thu nhập cá nhân là 1,65 triệu đồng. Tuy nhiên, nếu chúng ta giãn bậc thuế theo hướng, người có thu nhập từ 5 – 20 triệu đồng vẫn chịu thuế suất 5% (hiện nay thu nhập từ 5 triệu đồng trở lên chịu thuế 5%; từ 5 – 10 triệu đồng chịu thuế 10%; từ 10 – 18 triệu đồng chịu thuế 15%…), thì người có thu nhập 40 triệu đồng chỉ phải nộp 900 nghìn đồng, giảm gần 50% số thuế phải đóng so với hiện nay”, bà Cúc lấy ví dụ.

Để đảm bảo chính sách thuế được công bằng, vừa có ý nghĩa điều tiết, vừa khuyến khích những người làm giàu chân chính, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam cho rằng, Luật Thuế thu nhập cá nhân cần phải được sửa kỹ càng, toàn diện.

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]