Bộ Y tế đang chủ trì soạn thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) để giải quyết những hạn chế và vướng mắc phát sinh trong quá trình thực thi Luật An toàn thực phẩm hiện hành. Sau hơn 15 năm triển khai, Luật An toàn thực phẩm đã đạt được một số kết quả tích cực, nhưng cũng bộc lộ nhiều tồn tại, vướng mắc và bất cập.

Một trong những vấn đề bất cập là một số quy định chưa đảm bảo sự đồng bộ và thống nhất trong hệ thống pháp luật, không còn đảm bảo tính khả thi trên thực tiễn. Hệ thống quản lý chưa kiểm soát hiệu quả chất lượng của sản phẩm thực phẩm, đặc biệt là thực phẩm chức năng trong quá trình sản xuất và lưu thông trên thị trường.

Bên cạnh đó, hệ thống quản lý và mô hình tổ chức bộ máy quản lý về an toàn thực phẩm trên toàn quốc chưa tinh gọn, thống nhất, chưa tương xứng với nhiệm vụ được giao. Công tác hậu kiểm, kiểm tra và giám sát sau khi thực phẩm tự công bố và đăng ký bản công bố còn chưa thường xuyên; tình trạng thực phẩm giả, thực phẩm kém chất lượng diễn ra phổ biến gây bức xúc dư luận.

Để giải quyết những bất cập trên, dự thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) đề xuất bổ sung một số hành vi nghiêm cấm khi thực hiện quảng cáo và kinh doanh trên môi trường thương mại điện tử. Cụ thể, quảng cáo thực phẩm sai sự thật, gây nhầm lẫn đối với người tiêu dùng; sử dụng hình ảnh, thiết bị, trang phục, tên, danh nghĩa của các đơn vị, cơ sở y tế, nhân viên y tế, ý kiến của người bệnh, lời nói, bài viết của nhân viên y tế để quảng cáo thực phẩm.

Dự thảo cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung mức tiền phạt cụ thể đối với hành vi vi phạm hành chính. Tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường và khắc phục hậu quả theo quy định của pháp luật.

Mức phạt tiền đối với vi phạm hành chính được thực hiện theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính. Mức phạt tiền tối đa là 200 triệu đồng đối với cá nhân và 400 triệu đồng đối với tổ chức, trừ trường hợp áp dụng mức phạt cao nhất theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính mà vẫn còn thấp hơn 7 lần giá trị thực phẩm vi phạm thì mức phạt được áp dụng không quá 7 lần giá trị thực phẩm vi phạm.

Việc xây dựng Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) là rất cần thiết nhằm giải quyết kịp thời các hạn chế, vướng mắc, bất cập trong các quy định của Luật; xác định và đề cao trách nhiệm của cơ quan quản lý, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh thực phẩm, nâng cao hiệu quả bảo đảm an toàn và chất lượng sản phẩm thực phẩm.

Luật An toàn thực phẩm hiện hành đã được triển khai hơn 12 năm, nhưng đã bộc lộ nhiều hạn chế, đặc biệt là trong bối cảnh thị trường thực phẩm ngày càng phát triển đa dạng, phức tạp và tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với người tiêu dùng. Bộ Y tế đã chỉ ra rằng một số quy định trong luật hiện hành còn thiếu tính đồng bộ, nhiều nội dung không còn phù hợp với thực tiễn, chưa theo kịp sự phát triển của ngành thực phẩm và xu hướng hội nhập quốc tế.

Hệ thống quản lý an toàn thực phẩm vẫn tồn tại sự chồng chéo, chưa thống nhất, dẫn đến việc giám sát, kiểm tra chất lượng thực phẩm, đặc biệt là nhóm thực phẩm chức năng, thực phẩm bổ sung còn nhiều lỗ hổng. Công tác hậu kiểm sau khi cơ sở tự công bố hoặc đăng ký bản công bố sản phẩm chưa thực sự hiệu quả, trong khi tình trạng thực phẩm kém chất lượng, hàng giả, hàng nhái vẫn diễn biến phức tạp, gây bức xúc trong xã hội và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dân.

Hiện tại, vẫn còn thiếu cơ chế thu hồi giấy chứng nhận hoặc tạm dừng cung cấp dịch vụ công đối với các cơ sở vi phạm. Việc phân định trách nhiệm giữa cơ sở sản xuất và đơn vị đứng tên công bố sản phẩm chưa rõ ràng, dễ gây khó khăn trong xử lý vi phạm. Trước yêu cầu cấp thiết, Bộ Y tế đã tổng kết toàn diện việc thực hiện Luật An toàn thực phẩm, chỉ ra bất cập và xây dựng Dự thảo Luật sửa đổi.

Dự thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) gồm 11 chương, 51 điều, đề cập đầy đủ các nội dung như quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân trong bảo đảm an toàn thực phẩm; điều kiện sản xuất, kinh doanh; hoạt động nhập khẩu, xuất khẩu; quảng cáo, ghi nhãn; kiểm nghiệm, đánh giá nguy cơ và quản lý rủi ro; thông tin truyền thông và vai trò quản lý nhà nước.

Để hoàn thiện dự thảo luật một cách chặt chẽ và bài bản, Bộ Y tế đã yêu cầu các bộ, ngành trung ương tiếp tục đóng góp ý kiến, đồng thời chỉ đạo sở y tế các tỉnh, thành phố nhanh chóng tham mưu cho UBND cấp tỉnh có văn bản góp ý gửi về Bộ Y tế để kịp tổng hợp, trình Chính phủ và Quốc hội đúng tiến độ. Dự thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội vào kỳ họp tháng 10/2025.

Trong quá trình hoàn thiện, một trong những nội dung trọng tâm được chú ý là làm rõ đầu mối quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm, cải cách thủ tục hành chính, phân cấp, phân quyền rõ ràng, tăng cường hậu kiểm, kiểm soát chất lượng lưu thông và áp dụng công nghệ thông tin trong truy xuất nguồn gốc, quản lý dữ liệu, đánh giá nguy cơ và cảnh báo rủi ro.

Dự thảo cũng đề xuất tăng cường mức xử phạt hành chính, quản lý chặt chẽ hoạt động kinh doanh thực phẩm qua mạng, xác định rõ trách nhiệm của từng bộ, ngành trong quá trình tổ chức thực hiện. Tuy nhiên, để đảm bảo tính khả thi, nhiều ý kiến cho rằng cần có hướng dẫn chi tiết, phân loại rõ ràng các hành vi vi phạm để áp dụng mức phạt phù hợp.

Những hành vi ít nghiêm trọng không nên bị xử phạt ở mức quá cao nhằm tránh gây áp lực không cần thiết cho các cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ, hàng quán vỉa hè. Thay vào đó, cần chú trọng đến các hình thức hỗ trợ, hướng dẫn chuyển đổi, nâng cao nhận thức và ý thức tuân thủ quy định pháp luật.

Cùng với đó, việc huy động cộng đồng tham gia giám sát an toàn thực phẩm cũng được xem là giải pháp quan trọng. Các cơ chế như đường dây nóng, tiếp nhận phản ánh từ người dân, khen thưởng người tố giác vi phạm sẽ giúp nâng cao hiệu quả giám sát xã hội và thúc đẩy tính minh bạch trong quản lý thực phẩm.

Bộ Y tế đang lấy ý kiến về dự thảo Luật An toàn thực phẩm sửa đổi, trong đó đề xuất các cơ sở sản xuất thực phẩm cho trẻ dưới 36 tháng tuổi phải tuân thủ một trong các tiêu chuẩn quốc tế về an toàn thực phẩm. Việc này nhằm đảm bảo chất lượng và an toàn cho sản phẩm dinh dưỡng quan trọng này.

Cụ thể, các cơ sở sản xuất thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt, sản phẩm dinh dưỡng cho trẻ đến 36 tháng tuổi, thực phẩm bổ sung và nhóm có nguy cơ cao bắt buộc áp dụng một trong các tiêu chuẩn quốc tế như tiêu chuẩn thực hành tốt sản xuất thực phẩm, nguyên liệu làm thực phẩm (GMP); Hệ thống phân tích mối nguy và điểm kiểm soát tới hạn (HACCP); Hệ thống quản lý an toàn thực phẩm ISO; Tiêu chuẩn thực phẩm quốc tế (IFS); Tiêu chuẩn toàn cầu về an toàn thực phẩm (BRC); Chứng nhận hệ thống an toàn thực phẩm (FSSC) hoặc tương đương.

Dự thảo cũng bổ sung quy định truy xuất nguồn gốc và kiểm soát quảng cáo. Các sản phẩm nguy cơ cao và trung bình sẽ phải đăng ký lưu hành, và chủ sở hữu số đăng ký phải chịu trách nhiệm quản lý sản phẩm trong toàn bộ quá trình từ sản xuất, nhập khẩu đến lưu thông.

Người tiêu dùng cũng sẽ có quyền truy xuất nguồn gốc thực phẩm khi có yêu cầu, không chỉ khi có yêu cầu từ cơ quan quản lý hoặc khi phát hiện sản phẩm không an toàn. Dự luật cũng nghiêm cấm các hành vi quảng cáo sai sự thật, gây nhầm lẫn và yêu cầu công khai mối quan hệ tài trợ khi sử dụng người có ảnh hưởng để quảng cáo.

Trước đó, vào năm 2010, Quốc hội đã thông qua Luật An toàn thực phẩm, Chính phủ cũng đã ban hành nhiều nghị định hướng dẫn thi hành luật. Song, sau hơn 10 năm triển khai, một số quy định đã tỏ ra bất cập, cần điều chỉnh, bổ sung. Bởi vậy, Bộ Y tế đã rà soát, xây dựng dự thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) với nhiều quy định mới.

Dự án Luật An toàn thực phẩm sửa đổi dự kiến được Chính phủ trình Quốc hội tại kỳ họp tháng 10 tới.