Trong 5 năm qua, Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA) đã trở thành đòn bẩy quan trọng giúp thương mại giữa Việt Nam và Italy tăng trưởng ấn tượng. Hiệp định này đã mở rộng thị trường xuất nhập khẩu và nâng tầm hợp tác về công nghệ, năng lượng xanh, thời trang.

Bà Dương Phương Thảo, Tham tán thương mại Việt Nam tại Italy, nhận định EVFTA đã tạo động lực quan trọng giúp hai quốc gia vượt qua nhiều thách thức toàn cầu như đại dịch COVID-19, xung đột địa chính trị và lạm phát. Thống kê cho thấy kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Italy đã tăng gần 50%, từ 4,62 tỷ USD năm 2020 lên 6,91 tỷ USD năm 2024. Xuất khẩu của Việt Nam sang Italy tăng 58%, đạt 4,94 tỷ USD.

Các mặt hàng chủ lực tăng trưởng vượt bậc bao gồm sắt thép, máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện, giày dép, cà phê, máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng và phương tiện vận tải cùng phụ tùng. EVFTA đã mang lại lợi thế thuế quan rõ rệt, thúc đẩy xuất khẩu nông sản, thủy sản, dệt may và điện tử của Việt Nam, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc nhập khẩu công nghệ và hàng hóa cao cấp từ Italy.

Tuy nhiên, không phải ngành nào cũng tận dụng được hiệu quả từ EVFTA. Ngành thủy sản đối mặt với ‘thẻ vàng’ IUU, hạn chế xuất khẩu tôm và cá tra sang Italy. Chi phí vận chuyển cao và thời gian giao hàng lâu ảnh hưởng đến độ tươi ngon và giá cả cạnh tranh. Để khắc phục những rào cản này, bà Dương Phương Thảo nhấn mạnh rằng doanh nghiệp Việt Nam cần tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn vệ sinh và kiểm dịch của EU, đầu tư vào sản xuất sạch và truy xuất nguồn gốc.

Trong tương lai, EVFTA sẽ tiếp tục thúc đẩy thương mại và đầu tư bền vững, giúp Việt Nam chuyển dịch sang kinh tế xanh và công nghệ cao. Với Italy, hợp tác trong máy móc, năng lượng tái tạo, thời trang và công nghệ cao sẽ là trọng tâm. Để đảm bảo hiệu quả lâu dài, Việt Nam cần ưu tiên chuyển giao công nghệ từ Italy, đặc biệt trong máy móc nông nghiệp, cơ khí chính xác và công nghệ cao.

Nâng cấp công nghiệp hỗ trợ để giảm phụ thuộc linh kiện nhập khẩu là yếu tố then chốt. Hợp tác với các viện thiết kế Italy, đặc biệt tại Milan, sẽ giúp phát triển sản phẩm giá trị cao. Đầu tư vào sản xuất xanh, sử dụng năng lượng tái tạo và đào tạo nhân lực chất lượng cao cũng cần được đẩy mạnh.

Thách thức lớn hơn đến từ việc EU đẩy nhanh đàm phán FTA với các nước ASEAN khác như Thái Lan, Indonesia và Malaysia. Nếu Thái Lan ký FTA vào năm 2026, thuế ưu đãi tương tự EVFTA sẽ làm giảm lợi thế của Việt Nam, đặc biệt trong nông sản và dệt may. Tập trung vào chất lượng, thiết kế và sản xuất bền vững là cách để Việt Nam duy trì vị thế cạnh tranh và tận dụng tối đa cơ hội từ quan hệ đối tác chiến lược với Italy.

Theo thông tin từ Financial Times, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đưa ra yêu cầu cứng rắn hơn trong đàm phán thương mại với Liên minh châu Âu (EU). Ông Trump yêu cầu cấp dưới áp thuế quan ít nhất 15-20% lên hàng hóa nhập khẩu từ EU. Yêu cầu này được đưa ra sau nhiều tuần đàm phán về một thỏa thuận khung giữa hai bên.

Ngoài ra, ông Trump cũng muốn giữ nguyên mức thuế ngành 25% đối với ô tô nhập khẩu từ EU. Nếu được áp dụng, thuế quan của Mỹ sẽ được áp lên 380 tỷ EUR hàng hóa hàng năm từ EU, trong tổng số 532 tỷ EUR xuất sang Mỹ. Mỹ hiện là thị trường đơn lẻ lớn nhất của khối này, chiếm đến 1/5 xuất khẩu của khu vực.

Đàm phán thương mại giữa hai bên dường như đã đình trệ khi hạn chót 1/8 do chính quyền Trump đề ra sắp kết thúc. EU vẫn hy vọng sẽ đạt được một thỏa thuận tương tự như Anh đã có với Mỹ, trong đó quy định mức thuế quan tối thiểu 10% và miễn thuế đối với một số ngành hàng.

Tuy nhiên, ông Maroš Šefčovič, Cao ủy thương mại của EU, đã đưa ra đánh giá bi quan với đại sứ của 27 nước thành viên về tiến trình đàm phán. Một quan chức Mỹ cho biết, chính quyền Trump muốn mức thuế đối ứng cao hơn 10% trong trường hợp hai nền kinh tế lớn đạt được một thỏa thuận.

Nếu ông Trump nhất quyết muốn áp thuế đối ứng từ 15-20%, mức thuế đó sẽ vẫn cao như khi hai bên bắt đầu đàm phán vào đầu tháng 4 và có thể buộc Brussels phải trả đũa. Một quan chức khác cho biết “tâm trạng (của khối) đã thay đổi rõ rệt” theo hướng ủng hộ trả đũa.

Tổng thống Mỹ thường xuyên bày tỏ không hài lòng với mức thâm hụt thương mại hàng hóa 198 tỷ EUR (tương đương 231 tỷ USD) với EU. Các quan chức EU lập luận rằng thương mại giữa 2 bên cân bằng hơn nhiều nếu tính đến cả các dịch vụ và thương mại.

Ủy ban châu Âu (EC), cơ quan thực thi chính sách thương mại của EU, đã đề xuất gói trả đũa trị giá 72 tỷ EUR lên hàng hóa Mỹ, bao gồm máy bay Boeing và rượu whisky nếu đàm phán đổ vỡ. EU dự kiến hoãn gói trả đũa trị giá 21 tỷ EUR lên hàng nhập khẩu từ Mỹ cho đến đầu tháng sau.

Cuối tuần trước, Chủ tịch EC Ursula von der Leyen kêu gọi hai bên đưa ra giải pháp cho tranh chấp thương mại thông qua đàm phán. Financial Times đã có bài viết phản ánh về tình hình đàm phán thương mại giữa Mỹ và EU.

Ngày 1/8 sắp tới sẽ đánh dấu một mốc quan trọng trong mối quan hệ thương mại giữa Mỹ và các đối tác lớn của mình, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ áp thuế nhập khẩu lên tới 30% đối với xe ô tô từ Liên minh châu Âu (EU) và Mexico. Thông báo này đã gây ra những lo ngại lớn trong ngành công nghiệp ô tô tại hai khu vực này, khi họ đối mặt với nguy cơ mất thị trường Mỹ, một trong những thị trường lớn và quan trọng nhất trên thế giới.

Ông Trump đưa ra thông báo này trên mạng xã hội Truth Social, chỉ hai tuần trước khi mức thuế mới có hiệu lực. Điều này đã khiến các hãng xe tại châu Âu và Mexico phải gấp rút tìm cách ứng phó với những thay đổi lớn trong chính sách thương mại của Mỹ. Ủy viên thương mại của EU, ông Maros Sefcovic, đã nhận định rằng mức thuế 30% sẽ ‘gần như chấm dứt’ giao thương ô tô giữa EU và Mỹ. Đây là một tín hiệu cho thấy những thách thức lớn mà ngành công nghiệp ô tô châu Âu và Mexico đang phải đối mặt.

Trước đó, châu Âu đã hy vọng đạt được một thỏa thuận tương tự như với Anh, với mức thuế 10% cho tối đa 100.000 xe nhập khẩu mỗi năm. Tuy nhiên, mức thuế này vẫn cao hơn nhiều so với mức 2,5% mà các hãng xe châu Âu từng trả trước đây. Tổng thống Trump cũng yêu cầu EU mở cửa thị trường hoàn toàn cho hàng hóa Mỹ, không áp thuế, để cân bằng thâm hụt thương mại giữa hai bên. Đây là một yêu cầu quan trọng mà Mỹ mong muốn được thực hiện trong các cuộc đàm phán thương mại.

Mexico và Canada cũng bị ảnh hưởng bởi quyết định này. Mexico sẽ bị đánh thuế 30%, trong khi Canada sẽ bị đánh thuế cao hơn, lên đến 35%. EU và Mexico hiện có hai tuần để đạt được thỏa thuận với Mỹ và tránh mức thuế mới. Tuy nhiên, giới quan sát nhận định khả năng đạt được một thỏa thuận làm hài lòng tất cả các bên là rất mong manh. Việc đạt được một thỏa thuận sẽ đòi hỏi sự nhượng bộ và hợp tác từ tất cả các bên liên quan.

Trong bối cảnh đàm phán thương mại đang bế tắc, các bên cần tìm cách giải quyết những vướng mắc và đạt được một thỏa thuận công bằng. Mạng xã hội Truth Social của Tổng thống Trump là nơi ông đưa ra thông báo về mức thuế nhập khẩu mới. Trong khi đó, Ủy ban châu Âu đang nỗ lực tìm cách bảo vệ lợi ích của các hãng xe châu Âu trong bối cảnh này.

Các chuyên gia dự đoán rằng nếu không có một thỏa thuận được đạt được, ngành công nghiệp ô tô tại châu Âu và Mexico sẽ phải đối mặt với những khó khăn lớn. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến các hãng xe mà còn tác động tiêu cực đến kinh tế của các khu vực này. Do đó, các bên cần tiếp tục đàm phán và tìm cách giải quyết những vấn đề tồn tại để đạt được một thỏa thuận tốt nhất cho tất cả.