>>>“Xanh hoá” bao bì – “giấy thông hành” của doanh nghiệp xuất khẩu

Sau 3 năm thực hiện hiệp định CPTPP và các hiệp định thương mại tự do, nhiều ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam đã được hưởng lợi. Nhờ lợi thế ưu đãi thuế quan, doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam có cơ hội tiếp cận và mở rộng thị trường xuất khẩu đến các quốc gia lớn trên thế giới như Mỹ, Canada, các nước EU…

Thuỷ sản là một trong những ngành hàng đó. Theo bà Tô Thị Tường Lan – Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu thuỷ sản sang các nước trong khối CPTPP chiếm hơn 25% tổng kim ngạch xuất khẩu của thuỷ sản Việt Nam, góp phần giữ vững thế mạnh xuất khẩu thuỷ sản đứng thứ 3 thế giới. Trong thời gian tới, thuỷ sản Việt Nam có thể tiếp tục gia tăng giá trị xuất khẩu nếu khai thác và tận dụng hiệu quả hơn các cơ hội mà hiệp định thương mại tự do mang lại. Cụ thể là mảng chế biến sâu theo xu hướng tiêu dùng có lợi cho sức khoẻ hoặc sản phẩm hữu cơ.

Bao bì thân thiện với môi trường và đảm bảo tiêu chuẩn là một trong những yêu cầu bắt buộc trong xuất khẩu (ảnh minh hoạ)

“Chúng ta xuất khẩu trên 80% nguyên liệu để các đối tác gia công và chế biến sâu. Chúng tôi đã đề cập với các doanh nghiệp để định hướng cho sản phẩm chuyên sâu” – bà Tô Thị Tường Lan cho biết.

Để làm được điều này, theo lãnh đạo VASEP, công nghiệp hỗ trợ cho ngành cần phát triển. Lấy đơn cử sản phẩm tôm cung ứng cho chuỗi phân phối lớn ở Mỹ, nhà cung cấp yêu cầu doanh nghiệp thay chiếc khay nhựa đựng tôm đang dùng bằng sản phẩm của Thái Lan đảm bảo tiêu chuẩn. Tuy nhiên, nhà sản xuất đã từ chối và ngay lập tức đã có nhà cung cấp khác mua khay nhựa của Thái Lan, đóng gói và xuất khẩu.

Dẫn câu chuyện này, đại diện VASEP nhấn mạnh đến tầm quan trọng của bao bì sản phẩm và ngành công nghiệp hỗ trợ, nhất là hiện nay bao bì sản phẩm thay đổi liên tục theo xu hướng thân thiện với môi trường. Bên cạnh đó, xu hướng của thế giới bắt buộc phải theo là phát triển bền vững. Khi đáp ứng các tiêu chuẩn này tạo ra cơ hội để ngành thuỷ sản thâm nhập sâu hơn vào thị trường và là cách duy nhất để nhanh chóng hoàn thiện chuỗi sản xuất của chính doanh nghiệp.

Bà Lý Kim Chi – Chủ tịch Hội Lương thực thực phẩm TP Hồ Chí Minh cũng nhấn mạnh thêm vai trò của bao bì sản phẩm. Đây là vấn đề tưởng nhỏ nhưng không hề nhỏ.

Không chỉ chú trọng chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn của bao bì hàng hoá xuất khẩu là yếu tố quan trọng và quyết định cho doanh nghiệp

Theo bà Lý Kim Chi, ngành thực phẩm đã gặp trường hợp tương tự. Chủ tịch Hội Lương thực thực phẩm TP Hồ Chí Minh đã từng kết nối một nhà máy chế biến mỳ ăn liền rất lớn tại Việt Nam với đối tác Mỹ để nhận những đơn hàng lớn. Khi nhận mẫu mỳ, đối tác chấp nhận giá cả, bao bì sản phẩm và có ý định đặt hàng ổn định từ 3 – 5 năm. Phía đối tác chỉ có yêu cầu nhà sản xuất bỏ lớp màng nhôm bên trong nắp ly mỳ. “Đây là việc làm rất dễ lắm nhưng đáng tiếc, công ty mỳ ăn liền đã không hợp tác, không thay đổi mẫu mã” – bà Lý Kim Chi cho biết.

Thay đổi khay nhựa hay chiếc nắp của ly mỳ ăn liền, theo bà Lý Kim Chi rất đơn giản nhưng nhà sản xuất không muốn thực hiện. “Để bắt kịp và theo được xu hướng thị trường không đơn giản, chúng ta phải nghiên cứu sâu thị trường, khẳng định tiêu chuẩn chất lượng hàng hoá sản phẩm cũng như đảm bảo quy tắc xuất xứ hàng hoá, bao bì, mẫu mã thì mới hoà nhập vào thị trường” – bà Lý Kim Chi nhấn mạnh thêm.

Sau đại dịch, nhu cầu các nước dần ổn định trở lại nhưng xu thế tiêu dùng thay đổi, hướng đến phát triển bền vững, bảo vệ sức khỏe con người. Không chỉ tại các thị trường có FTA với Việt Nam, ngay cả thị trường lớn vốn dễ tính như Trung Quốc cũng đang siết chặt quy định nhập khẩu. Vì vậy, rào cản lớn nhất vẫn là rào cản liên quan đến kỹ thuật, những quy định của thị trường nhập khẩu. Các doanh nghiệp cung ứng bao bì cùng cần đồng hành với doanh nghiệp sản xuất để cùng nhau tiến sâu hơn vào chuỗi cung ứng của toàn cầu. 

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]

>>Cam kết giảm carbon và lo ngại “hiệu ứng cánh bướm” ngành vận tải biển

Đây là chia sẻ của Luật sư Tạ Anh Tuấn – Trưởng Văn phòng luật sư Bách Gia Luật và Liên danh với Diễn đàn Doanh nghiệp.

– Nhiều ý kiến cho rằng, việc EU áp dụng tính thuế carbon đối với hàng hóa nhập khẩu với phạm vi rộng từ năm 2023 được dự báo sẽ gây những khó khăn đối với các doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam vào EU, ông đánh giá sao về nhận định này?

Hiện nay, EU là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Việt Nam, sau Hoa Kỳ và Trung Quốc. Theo kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU năm 2020 thì chỉ có một số mặt hàng xuất khẩu chịu thuế biên giới carbon tại EU như: Dệt may (3,07 tỷ USD), thép (494,406 triệu USD), sản phẩm từ chất dẻo (458,1 triệu USD), than đá (122 nghìn USD), các sản phẩm hóa chất (15,99 triệu USD), đá quý, kim loại quý và sản phẩm (60,2 triệu USD), giấy và các sản phẩm từ giấy (4,76 triệu USD).

Trong đó, thép là hàng hóa có khả năng chịu thuế carbon cao nhất vì ở Việt Nam sử dụng nhiên liệu đầu vào như than để sản xuất thép. Bởi, theo ước tính của Bộ Công Thương, để sản xuất 10 triệu tấn thép hàng năm sẽ tạo ra 21 triệu tấn khí thải carbon và lượng xả thải carbon từ sản xuất thép sẽ chiếm khoảng 17% tổng lượng xả thải carbon quốc gia đến năm 2025. Các mặt hàng khác như dầu mỏ, khoáng sản, xi măng thì Việt Nam gần như không xuất khẩu hoặc xuất khẩu rất ít sang EU.

Việt Nam dù không nằm trong danh sách top 5 quốc gia xuất khẩu nhiều nhất các mặt hàng trong một số lĩnh vực bị xem xét của EU, nhưng EU đang là một trong những thị trường xuất khẩu quan trọng của Việt Nam. Do vậy, trong tương lai, các doanh nghiệp sản xuất trong các ngành có nguy cơ cao như thép, nhôm, lọc dầu, xi măng, giấy, thủy tinh, phân bón, năng lượng… của Việt Nam khi xuất khẩu sang thị trường EU sẽ gặp nhiều khó khăn.

Xét trong ngắn hạn, việc EU áp dụng thuế biên giới carbon đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sẽ khiến GDP của Việt Nam thấp hơn bởi xuất khẩu của Việt Nam sang EU chiếm khá cao khi ở mức khoảng 10% GDP hàng năm của quốc gia và đồng thời các nhà sản xuất tại các nước phát triển sẽ giảm đầu tư tại Việt Nam khi các hàng hóa xuất khẩu của họ vào EU bị áp thuế biên giới carbon.

>>Cần triển khai công cụ định giá carbon tại Việt Nam

Một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sẽ bị đánh thuế cao như: dệt may, thép, chất dẻo.

– Bên cạnh những ảnh hưởng đã nêu, việc EU áp dụng tính thuế carbon, liệu còn tiềm ẩn nguy cơ gì với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam không, thưa ông?

Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA), đã thúc đẩy xuất khẩu của Việt Nam vào EU tăng mạnh. Đáng chú ý, các mặt hàng đang có lợi thế của Việt Nam và trực tiếp tạo công ăn việc làm cho người dân như nông sản, thủy sản, lâm sản, dệt may, da giầy… có sức tăng ngoạn mục.

Mặc dù tới đây, EU mới chỉ áp thuế carbon với các mặt hàng công nghiệp như xi măng, luyện kim, sắt thép, giấy, thủy tinh… nhưng khả năng các mặt hàng nông nghiệp phải chịu thuế cũng không loại trừ.

Trong trường hợp đề xuất đánh thuế carbon đối với hàng hóa nhập khẩu của EU có hiệu lực thi hành thì hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường này bị ảnh hưởng khá lớn vì Việt Nam mặc dù đã áp dụng thuế bảo vệ môi trường đối với 8 mặt hàng, nhưng lại chưa áp dụng thuế xả thải carbon và quy chuẩn về xả khí thải của Việt Nam thấp hơn EU. Một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sẽ bị đánh thuế cao như: dệt may, thép, chất dẻo.

– Trước những ảnh hưởng và nguy cơ tiềm ẩn, Việt Nam cần có giải pháp gì để giảm thiểu khó khăn cho các doanh nghiệp trong thời gian tới, thưa ông?

Để giảm thiểu những khó khăn cho doanh nghiệp, theo tôi, các cơ quan quản lý cũng cần nghiên cứu áp dụng thuế biên giới carbon tại Việt Nam, bởi việc áp thuế biên giới carbon không chỉ nâng cao tiêu chuẩn về giảm khí thải carbon trong quá trình sản xuất tại Việt Nam, mà còn là căn cứ để đàm phán thương mại về thuế suất carbon đối với hàng hóa nhập khẩu mà EU dự định áp dụng,…

Tuy nhiên, việc áp dụng thuế biên giới carbon cần có lộ trình và có thể chưa áp dụng ngay sau khi EU áp thuế biên giới carbon vào năm 2023 do áp dụng thuế biên giới carbon cũng mang lại một số bất lợi đối với kinh tế Việt Nam như: Giảm thiểu cạnh tranh thương mại của các hàng hóa Việt Nam do giá sản xuất các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam sẽ tăng; Tăng khả năng cạnh tranh của các hàng hóa EU vào Việt Nam do giá hàng hóa nội địa gia tăng khi áp thuế biên giới carbon.

Trong thời gian này, chúng ta có thể áp dụng giải pháp khác thay thế việc áp dụng thuế biên giới carbon trong nước là khuyến khích các doanh nghiệp xuất khẩu chuyển đổi công nghệ để giảm thải khí carbon trong quá trình sản xuất. Chính phủ có thể ưu đãi thuế, ưu đãi tín dụng hay các chính sách khác cho các doanh nghiệp chuyển đổi công nghệ sản xuất sạch hơn.

Từ đó, hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam vào EU sẽ chịu mức thuế biên giới carbon thấp hơn hoặc không bị áp dụng thuế biên giới carbon khi các tiêu chuẩn về xả thải carbon trong quá trình sản xuất tuân theo tiêu chuẩn của EU.

– Xin cảm ơn ông!

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]