Ngày 24 tháng 7, Báo Tiền Phong đã tổ chức buổi tọa đàm với chủ đề ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’. Sự kiện này tập trung vào việc khẳng định vai trò quan trọng của công nghệ vũ trụ và xác định những thách thức mà ngành này đang phải đối mặt.

Nhà báo Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong, đã có bài phát biểu mở đầu trong buổi tọa đàm. Ông Sưởng chỉ ra rằng trong thế kỷ XXI, công nghệ vũ trụ không còn là lĩnh vực chỉ giới hạn trong các chương trình khám phá không gian của một số ít quốc gia. Thay vào đó, nó đã trở thành một trụ cột chiến lược của nhiều nền kinh tế hiện đại, với nhiều ứng dụng thiết thực trong cuộc sống hàng ngày như dự báo thời tiết, phòng chống thiên tai, viễn thông, nông nghiệp thông minh, giám sát môi trường, quy hoạch đô thị, logistics, cũng như trong lĩnh vực an ninh – quốc phòng.

Theo ông Sưởng, một báo cáo mới nhất của Space Foundation cho thấy kinh tế vũ trụ toàn cầu năm 2024 đã đạt gần 613 tỷ USD và dự kiến sẽ vượt mốc 1.000 tỷ USD vào năm 2030. Điều này cho thấy tốc độ tăng trưởng ấn tượng và tiềm năng to lớn của ngành công nghệ vũ trụ. Dù công nghệ vũ trụ tại Việt Nam còn ở giai đoạn đầu phát triển, nhưng ông Sưởng tin rằng Việt Nam đã có những bước đi quan trọng. Với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, cùng nỗ lực của các cơ quan, doanh nghiệp và đội ngũ khoa học công nghệ, Việt Nam hoàn toàn có thể từng bước làm chủ công nghệ vũ trụ.

Ông Sưởng cũng nhấn mạnh rằng việc phát triển công nghệ vũ trụ sẽ giúp đất nước đóng góp thiết thực vào sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng – an ninh và nâng cao vị thế trên trường quốc tế. Đồng thời, ông cũng chỉ ra rằng việc phát triển ngành công nghệ này cần phải có sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan, doanh nghiệp và các chuyên gia trong lĩnh vực này.

Trong buổi tọa đàm, các chuyên gia đã trao đổi về những cơ hội và thách thức trong phát triển công nghệ vũ trụ tại Việt Nam. Họ cũng đưa ra đề xuất về các cơ chế chính sách và mô hình hợp tác hiệu quả nhằm thúc đẩy hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, với sự tham gia mạnh mẽ của lĩnh vực công nghệ vũ trụ. Từ đó, các chuyên gia và khách mời thảo luận về các giải pháp nhằm phát triển ngành công nghệ quan trọng này.

Với những thông tin và thảo luận trong buổi tọa đàm, hy vọng rằng ngành công nghệ vũ trụ tại Việt Nam sẽ có những bước tiến đáng kể trong tương lai gần. Việc ứng dụng công nghệ vũ trụ vào các lĩnh vực của đời sống sẽ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân và đóng góp vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Với sự phát triển không ngừng của công nghệ vũ trụ trên toàn cầu, Việt Nam có cơ hội để vươn lên và khẳng định vị thế của mình trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đó, Việt Nam cần chú trọng vào nghiên cứu cơ bản, mở rộng hợp tác quốc tế và tạo môi trường tự do cho các nhà khoa học. Các chuyên gia quốc tế đã nhấn mạnh điều này dựa trên kinh nghiệm phát triển khoa học không gian ở các nước tiên tiến.

Tại tọa đàm ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’ do Báo Tiền Phong tổ chức, TS Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện Năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế (CEA Paris-Saclay, Pháp), đã chia sẻ kinh nghiệm chuyển đổi từ nghiên cứu hạt nhân sang thiên văn học tại Saclay. Xuất phát từ việc phát triển bộ cảm biến theo dõi lò phản ứng hạt nhân, các nhà khoa học đã linh hoạt chuyển hướng sử dụng công nghệ đó để quan sát bầu trời. Quá trình này không chỉ giúp Saclay đạt được những thành tựu đáng kể trong nghiên cứu khoa học mà còn mở ra những cơ hội hợp tác với các startup và tập đoàn để thương mại hóa sản phẩm.

TS Quang nhấn mạnh vai trò của việc chia sẻ mã nguồn mở trong nghiên cứu. Ở các nước phát triển như Pháp hay Canada, nhóm nghiên cứu nhận tài trợ từ ngân sách bắt buộc phải cung cấp mã nguồn mở để các công ty có thể tham gia cùng phát triển. Điều này không chỉ thúc đẩy sự phát triển của công nghệ mà còn tạo ra một môi trường hợp tác giữa các nhà nghiên cứu và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, TS Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia từ Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA), cho rằng rào cản lớn nhất của Việt Nam hiện nay là vấn đề quản lý và cơ chế. Nếu không trao sự tự do cho các nhà nghiên cứu, thì rất khó phát triển khoa học thực chất. Ông Hiền cũng nhấn mạnh rằng sở trường lớn nhất của Việt Nam chính là con người, và để thu hút nhân tài, Việt Nam cần một môi trường thông thoáng.

Nhiều trí thức Việt Nam ở nước ngoài muốn về nước nhưng chưa về vì họ không thấy môi trường phù hợp với công việc nghiên cứu. Cơ chế hiện tại chưa thuận lợi để họ cống hiến. Ông Hiền cho rằng mọi công nghệ đột phá đều bắt đầu từ những bước rất nhỏ và xuất phát từ cái có thể làm được, từ sở trường đang có. Do đó, Việt Nam cần tập trung vào việc tạo ra một môi trường thuận lợi cho các nhà nghiên cứu, khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới.

TS Quang cũng nhấn mạnh vai trò của việc đầu tư cho vườn ươm startup, các trường chuyên đề và đào tạo thế hệ kế tiếp. Hiện mô hình hợp tác công – tư trong khoa học vẫn còn thiếu vắng tại Việt Nam. Việt Nam cần đầu tư đúng trọng tâm và tạo môi trường tự do cho nhà khoa học để vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ. Thông qua việc hợp tác với các đối tác quốc tế, Việt Nam có thể tiếp cận được những công nghệ tiên tiến và kinh nghiệm quản lý để phát triển lĩnh vực này một cách bền vững.

Như vậy, để phát triển lĩnh vực công nghệ vũ trụ, Việt Nam cần có một chiến lược toàn diện, bao gồm đầu tư vào nghiên cứu cơ bản, mở rộng hợp tác quốc tế, tạo môi trường tự do cho nhà khoa học và thu hút nhân tài. Với sự nỗ lực và quyết tâm của các nhà khoa học và doanh nghiệp, Việt Nam có thể vươn lên và khẳng định vị thế của mình trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ trên thế giới.