Biến đổi khí hậu và sóng nhiệt đang trở thành những thách thức nghiêm trọng đối với khả năng chịu đựng của con người. Mới đây, cư dân tại Hà Nội và các tỉnh thành khác ở đồng bằng Bắc Bộ đã trải qua một đợt sóng nhiệt đáng kể vào đầu hè năm 2025, với nhiệt độ cao nhất lên đến trên 40 độ C và độ ẩm trong khoảng từ 40-45%. Các con đường trở nên vắng vẻ hơn, những người giao hàng, bán hàng rong, bảo vệ và nhiều người khác tìm kiếm bóng cây ven đường để tạm nghỉ. Những giọt mồ hôi chưa kịp rơi đã nhanh chóng bốc hơi trên chiếc áo chống nắng khô giòn.

Sóng nhiệt không chỉ giới hạn ở Việt Nam mà còn xảy ra trên toàn thế giới. Giáo sư Phan Văn Tân, một chuyên gia hàng đầu về khí tượng và khí hậu của Việt Nam, nhận định rằng sóng nhiệt là một hệ quả trực tiếp của biến đổi khí hậu. Nếu xem xét lại trong vòng năm thập kỷ qua, số ngày nắng nóng trong mùa hè đã tăng lên đáng kể ở hầu hết các vùng trên cả nước. Sự gia tăng này không chỉ phản ánh sự thay đổi trong điều kiện thời tiết mà còn thể hiện tác động ngày càng rõ ràng của biến đổi khí hậu đối với môi trường và con người.

Sóng nhiệt thường đi kèm với hạn hán, tạo thành một cặp hiện tượng thiên tai phức hợp. Sự kết hợp này không chỉ làm tăng cường độ của sóng nhiệt mà còn gia tăng các tác động tiêu cực đến môi trường, sức khỏe con người và nền kinh tế. Giáo sư Tân nhấn mạnh rằng chúng ta cần phải có những giải pháp hiệu quả để ứng phó với những hiện tượng thời tiết cực đoan này.

TS. Trần Nữ Quý Linh, một nhà khoa học nghiên cứu về tác động của sóng nhiệt và các hiện tượng thời tiết cực đoan lên sức khỏe con người, cảnh báo rằng sóng nhiệt có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Từ các triệu chứng nhẹ như đau đầu, chóng mặt, mất nước, đến những hậu quả nặng nề hơn như tử vong. Các nhóm dễ bị tổn thương nhất bao gồm trẻ em, người già, những người mắc bệnh mãn tính và công nhân, nông dân lao động ngoài trời.

Nghiên cứu cho thấy rằng sóng nhiệt làm tăng đáng kể số ca nhập viện do nhiều nguyên nhân và bệnh truyền nhiễm. Điều này đặt ra một thách thức lớn cho các hệ thống y tế, đặc biệt là trong việc đáp ứng nhu cầu cấp cứu và điều trị cho những bệnh nhân bị ảnh hưởng bởi sóng nhiệt.

Để thích ứng với sóng nhiệt ngày càng khốc liệt, TS. Trần Nữ Quý Linh cho rằng cần nâng cao nhận thức của người dân về tác động của nhiệt đối với sức khỏe. Đồng thời, cần có những giải pháp với chi phí thấp, dễ áp dụng và hiệu quả nhanh chóng, như cải thiện khả năng tự thích ứng của cá nhân và nhận biết các dấu hiệu cảnh báo sức khỏe sớm.

Các chuyên gia cũng kêu gọi các chính phủ quan tâm hơn đến việc xây dựng chính sách thích ứng với sóng nhiệt đa dạng, không chỉ ở đô thị mà còn ở nông thôn. Điều này bao gồm việc thiết kế các không gian công cộng thoáng đãng, nhiều cây xanh, mặt nước, và bóng râm, cũng như cung cấp các phương tiện làm mát như quạt và điều hòa nhiệt độ để giúp giảm thiểu tác động của sóng nhiệt đối với các nhóm yếu thế.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, việc chung tay ứng phó với sóng nhiệt và các hiện tượng thời tiết cực đoan trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Chỉ thông qua sự hợp tác và nỗ lực của cả cộng đồng, chúng ta mới có thể xây dựng một tương lai an toàn và bền vững hơn cho tất cả mọi người.

Biến đổi khí hậu đang ngày càng gia tăng và đang trở thành mối đe dọa lớn đối với hệ thống thực phẩm toàn cầu. Các hiện tượng thời tiết cực đoan như hạn hán, nắng nóng khắc nghiệt và cháy rừng đã trở nên thường xuyên hơn và có tác động nghiêm trọng đến sản lượng nông nghiệp cũng như giá thực phẩm trên toàn thế giới.

Một nghiên cứu mới đây từ trung tâm tính toán siêu máy tính Barcelona (Barcelona Supercomputing Center) chỉ ra rằng những biến đổi thời tiết này không chỉ ảnh hưởng đến sản lượng nông nghiệp mà còn dẫn đến sự gia tăng đột biến giá thực phẩm. Điều này gây ra những hệ lụy nghiêm trọng cho nền kinh tế và đời sống người dân ở nhiều quốc gia. Theo nghiên cứu, trong những năm gần đây, nhiều loại thực phẩm đã trải qua những đợt tăng giá chóng mặt chỉ trong thời gian ngắn do ảnh hưởng của thời tiết cực đoan.

Ví dụ, giá dầu olive ở châu Âu đã tăng 50% trong năm qua do hạn hán kéo dài ở miền Nam Tây Ban Nha. Tại Ấn Độ, giá hành củ đã tăng 89% trong tháng 5/2024 do đợt nắng nóng khắc nghiệt. Tại Nhật Bản, giá gạo đã tăng 48% vào tháng 9/2024 sau đợt nắng nóng vào tháng 8. Ở hai bang California và Arizona của Mỹ, giá rau củ đã tăng 80% vào tháng 11/2022 do hạn hán.

Những biến động này không chỉ ảnh hưởng đến người tiêu dùng mà còn làm gia tăng áp lực lạm phát tại các nền kinh tế, đặc biệt là ở những nước có mức độ phụ thuộc lớn vào nhập khẩu thực phẩm. Chuyên gia Maximilian Kotz của Barcelona Supercomputing Center, trưởng nhóm tác giả của nghiên cứu trên, cho rằng nhiều hiện tượng thời tiết bất lợi dẫn tới những đợt tăng giá thực phẩm này là “hoàn toàn chưa từng có tiền lệ từ góc độ lịch sử”.

“Nhiệt độ đã vượt xa khỏi phạm vi mà chúng ta có thể kỳ vọng trong hình thái khí hậu ổn định không có các hành vi gây ô nhiễm của con người,” ông Kotz nhấn mạnh. “Chúng ta biết rằng các hiện tượng thời tiết cực đoan đang trở nên dữ dội và thường xuyên hơn so với 30-40 năm trước. Chúng tôi dự báo xu hướng này sẽ tiếp tục chừng nào lượng khí thải nhà kính còn tiếp tục tăng,” ông Kotz cho biết.

Nếu hệ thống thực phẩm toàn cầu “tiếp tục phản ứng theo cách mà chúng ta đã thấy gần đây, thì điều tương tự sẽ còn xảy ra với giá thực phẩm, thậm chí có thể theo những cách cực đoan hơn và khó lường hơn,” ông Kotz nhận định với tờ báo Financial Times. Nghiên cứu cũng kết luận rằng sự leo thang của giá thực phẩm có thể lan tỏa từ các khu vực riêng lẻ ra phạm vi toàn cầu thông qua thương mại.

Ví dụ, giá chocolate đã tăng vọt ở Anh sau khi giá cacao tăng gấp ba lần do hạn hán và nắng nóng khắc nghiệt ở Ghana và Bờ Biển Ngà. Hoạt động đầu cơ thị trường và “chính sách sai lầm” thường cũng làm trầm trọng thêm tác động của việc tăng giá thực phẩm liên quan đến biến đổi khí hậu – theo chuyên gia Raj Patel thuộc Đại học Texas.

Chẳng hạn, khi thời tiết nóng bức ở Nga gây ra các vụ cháy rừng khiến giá lúa mì tăng vọt vào năm 2010, Moscow đã áp đặt lệnh cấm vận xuất khẩu lúa mì, “đẩy giá lúa mì toàn cầu lên cao ngất ngưởng” – ông Patel lưu ý. Thực tế này góp phần gây ra các cuộc bạo loạn bánh mì ở những nơi xa xôi như Mozambique.

Đồng tác giả báo cáo trên, bà Anne Taylor, Giám đốc điều hành của tổ chức Food Foundation trụ sở tại Anh, cho rằng các quốc gia như Anh, vốn phụ thuộc nhiều vào hàng hóa nhập khẩu, đặc biệt dễ bị tổn thương trước các cú sốc khí hậu ở nước ngoài. Nghiên cứu cũng đặt ra một số câu hỏi cho các ngân hàng trung ương, khi giá thực phẩm tăng cao đe dọa nỗ lực kiểm soát lạm phát chung, nhất là ở các nền kinh tế mới nổi – nơi thực phẩm chiếm tỷ trọng lớn hơn trong rổ hàng hóa tiêu dùng.

“Nhiệt độ cao bất thường ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ lệ lạm phát nói chung và động lực chính là sự tăng giá thực phẩm,” ông Kotz nói. Tuần trước, Ngân hàng Trung ương Anh (BOE) cho biết tốc độ lạm phát ở nước này trong tháng 6 là 3,6%, cao nhất 18 tháng, một phần do giá lương thực tăng.

Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế vừa tổ chức thành công Hội thảo quốc tế Công nghệ và Quản lý Xanh (IFGTM) lần thứ 15, năm 2025. Sự kiện này đã tập tụ các nhà khoa học, hoạch định chính sách và quản lý từ nhiều quốc gia để thảo luận và chia sẻ các nghiên cứu mới nhất về bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu.

Với chủ đề ‘Các giải pháp quản lý và công nghệ xanh hướng tới phát triển bền vững và phát thải ròng bằng 0’, hội thảo IFGTM 2025 đã trở thành diễn đàn quan trọng cho các chuyên gia từ nhiều lĩnh vực. Hội thảo được tổ chức thành 1 phiên toàn thể và 3 phiên chuyên đề, với hơn 24 báo cáo khoa học được trình bày. Trong đó, phiên toàn thể có sự tham gia của các diễn giả mời là các giáo sư hàng đầu từ Nhật Bản, Singapore và Việt Nam.

Bên cạnh các báo cáo khoa học, hội thảo còn có 27 báo cáo treo (poster), đa số là của các nhà nghiên cứu trẻ và nghiên cứu sinh. Theo PGS.TS Võ Thanh Tùng, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế, chủ đề của IFGTM 2025 phản ánh xu hướng toàn cầu về chuyển đổi xanh và nỗ lực đạt đến phát thải ròng khí nhà kính bằng không (Net-Zero).

Các báo cáo trình bày tại hội thảo tập trung vào các nhóm nội dung chính, bao gồm: Các giải pháp công nghệ xanh trong kiểm soát ô nhiễm; Các công cụ và giải pháp tiên tiến cho quản lý tài nguyên và môi trường; Năng lượng và biến đổi khí hậu; Kết nối học thuật – doanh nghiệp – cộng đồng trong tiến trình đạt mục tiêu Net-Zero.

Các báo cáo có chất lượng sẽ trải qua quá trình bình duyệt để công bố trên Kỷ yếu thuộc hệ thống của Nhà xuất bản Trans Tech Publications và trên các tạp chí: Khoa học Đại học Huế: Khoa học Tự nhiên, Khoa học và Công nghệ Trường Đại học Khoa học.

Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế (trực tiếp là Khoa Môi trường) là thành viên tích cực của mạng lưới CGTMR từ những ngày đầu thành lập, đã từng đăng cai tổ chức thành công IFGTM 2015. Đào tạo, nghiên cứu và hợp tác quốc tế về môi trường là một trong các thế mạnh của Trường nhiều năm qua.

IFGTM là diễn đàn khoa học thường niên của Mạng lưới Nghiên cứu Công nghệ và Quản lý Xanh (CGTMR) – mạng lưới bao gồm các đơn vị (Trường, Viện) có đào tạo và nghiên cứu về môi trường trong nước và các đối tác quốc tế. Hiện CGTMR có 17 đơn vị thành viên trong nước và 4 đối tác quốc tế. Kể từ khi hình thành đến nay, đã có 14 hội thảo IFGTM được các đơn vị khắp các miền đất nước đăng cai tổ chức.

Tình hình sạt lở ở một số tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đang trở nên nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến đời sống người dân và sự phát triển kinh tế xã hội.

Tình hình sạt lở nghiêm trọng

Cà Mau là một trong những tỉnh chịu ảnh hưởng nặng nề do sạt lở. Với 3 mặt giáp biển và hệ thống sông ngòi chằng chịt, tỉnh này ghi nhận 194km bờ biển bị sạt lở, trong đó 83km được xếp vào diện nguy hiểm và đặc biệt nguy hiểm.

Không chỉ Cà Mau, các tỉnh khác như Bạc Liêu, Hậu Giang, An Giang, Kiên Giang và TP Cần Thơ cũng đang đối mặt với tình hình sạt lở nghiêm trọng.

Sạt lở không chỉ gây thiệt hại về tài sản mà còn ảnh hưởng đến sinh kế của người dân. Các vụ sạt lở liên tiếp xảy ra đã làm hư hỏng đường giao thông, ảnh hưởng đến việc đi lại và cuộc sống của người dân.

Giải pháp ứng phó toàn diện

Để ứng phó với tình hình sạt lở, các tỉnh và thành phố ở ĐBSCL đã triển khai nhiều giải pháp toàn diện.

Tỉnh Bạc Liêu đã ban hành kế hoạch “Thực hiện Đề án Phòng, chống sạt lở bờ sông, bờ biển trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu đến năm 2030”. Tỉnh này đã xác định 50 danh mục dự án cần đầu tư với tổng kinh phí dự kiến trên 28.000 tỷ đồng.

Tỉnh Cà Mau cũng đã triển khai nhiều dự án để bảo vệ bờ biển và bờ sông, bao gồm việc nâng cấp tuyến đê biển Tây và xây dựng kè bảo vệ bờ biển.

Bên cạnh việc đầu tư vào các công trình phòng chống sạt lở, tỉnh Kiên Giang đã áp dụng công nghệ để cập nhật tình hình sạt lở và cảnh báo cho người dân.

Với sự kết hợp giữa các giải pháp công trình và phi công trình, hy vọng rằng tình hình sạt lở ở ĐBSCL sẽ được kiểm soát và giảm thiểu thiệt hại.