Trong thời đại mà công nghệ đang phát triển với tốc độ chóng mặt, việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa gắn liền với công nghệ đã trở thành một kỳ vọng lớn lao đối với Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII. Việc ứng dụng công nghệ không chỉ đóng vai trò là chìa khóa để giữ gìn di sản cho thế hệ tương lai mà còn giúp đưa giá trị di sản đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là giới trẻ.

Đối với người dân Hà Nội, di sản văn hóa không chỉ là những công trình kiến trúc cổ kính hay hiện vật lịch sử, mà còn là linh hồn và bản sắc không thể tách rời của thành phố ngàn năm văn hiến. Do đó, việc ứng dụng công nghệ trong bảo tồn và quảng bá di sản là một giải pháp quan trọng và cần thiết. Công nghệ có thể giúp bảo tồn và phục dựng các giá trị di sản một cách hiệu quả nhất.

Một bảo tàng số về lịch sử Thăng Long – Hà Nội, nơi mọi tư liệu và hiện vật lịch sử được số hóa và trình bày sinh động, sẽ là một điểm đến hấp dẫn, thu hút được nhiều người, đặc biệt là các em học sinh và sinh viên. Việc sở hữu những công cụ công nghệ hiện đại này cho phép mọi người có thể tiếp cận và tìm hiểu về di sản văn hóa của Hà Nội một cách dễ dàng và thú vị hơn.

Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ thực tế ảo (VR) trong trải nghiệm di tích là một giải pháp đột phá. Du khách và người dân có thể ‘du hành thời gian’ về quá khứ và chứng kiến không gian di tích được phục dựng sống động như thật, nghe những câu chuyện lịch sử chân thực. Qua đó, giúp mọi người có cái nhìn sâu sắc và trực quan hơn về giá trị di sản văn hóa.

Ngoài ra, việc phát triển các ứng dụng di động dẫn đường và thuyết minh di sản đa ngôn ngữ cũng là một sáng kiến thiết thực. Với một chiếc điện thoại thông minh, bất cứ ai cũng có thể dễ dàng khám phá các di tích và hiểu rõ câu chuyện đằng sau mỗi hiện vật và địa danh. Điều này không chỉ giúp du khách quốc tế có thể tìm hiểu về văn hóa địa phương mà còn tạo điều kiện cho người dân Việt Nam tiếp cận và yêu quý di sản của quê hương mình.

Người dân Thủ đô tin rằng, khi công nghệ được ứng dụng thông minh và có chiến lược, di sản văn hóa của Hà Nội sẽ không chỉ được bảo vệ tốt hơn mà còn được ‘làm sống lại’ trong tâm hồn của thế hệ hôm nay và mai sau. Đây là cách biến những giá trị nghìn năm tuổi thành động lực phát triển mới và khẳng định vị thế của Hà Nội là một Thủ đô hiện đại nhưng vẫn đậm đà bản sắc văn hóa.

Việc ứng dụng công nghệ trong bảo tồn và phát huy di sản văn hóa không chỉ góp phần gìn giữ những giá trị truyền thống mà còn mở ra những cơ hội mới để phát triển du lịch văn hóa và giáo dục. Đồng thời, việc này cũng đòi hỏi sự tham gia tích cực của cả cộng đồng trong việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản.

Tóm lại, ứng dụng công nghệ trong bảo tồn và phát huy di sản văn hóa là một hướng đi quan trọng và mang tính thời đại. Thông qua việc tận dụng các công cụ và phương tiện công nghệ hiện đại, di sản văn hóa của Hà Nội có thể được giới thiệu và quảng bá rộng rãi hơn, giúp tăng cường nhận thức và yêu quý của người dân đối với di sản văn hóa của mình.

TP Hà Nội đang tích cực triển khai các hoạt động nhằm phục dựng Chính điện Kính Thiên, một biểu tượng văn hóa nghìn năm của Thăng Long, trong Khu trung tâm Di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long. Việc này không chỉ thể hiện cam kết của Hà Nội trong việc bảo tồn di sản văn hóa ở tầm toàn cầu mà còn khẳng định vị thế của Thủ đô trong việc giữ gìn và phát huy giá trị của di sản văn hóa thế giới.

Chính điện Kính Thiên là một phần quan trọng không thể thiếu của Khu trung tâm Di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long, được xem là không gian tiêu biểu để người dân cả nước thực hành nghi lễ truyền thống, tái hiện lịch sử dân tộc và khơi dậy sức mạnh hội tụ của nền văn hiến nghìn năm. Chính điện này đóng vai trò quan trọng trong việc thể hiện tinh thần và giá trị văn hóa của người Việt, đồng thời là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa, tín ngưỡng quan trọng.

Trên cơ sở hợp tác chặt chẽ với Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO), Hội đồng Quốc tế về Di sản và các chuyên gia quốc tế, TP Hà Nội đang đẩy mạnh tiến trình hoàn thiện hồ sơ bảo tồn toàn diện cho Khu trung tâm Di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long. Mục tiêu cụ thể là hoàn thiện và đệ trình Báo cáo cập nhật tình trạng bảo tồn Khu trung tâm Di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long – Hà Nội tới Trung tâm Di sản Thế giới trước ngày 1/2/2026.

Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Vũ Thu Hà đã có buổi tiếp đón Đoàn liên ngành Di sản Thế giới UNESCO và ICOMOS tới thăm và làm việc, trao đổi về tiến độ triển khai các khuyến nghị bảo tồn Khu trung tâm Di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long. Tại buổi tiếp, bà Hà cho biết, Hà Nội đã chủ động chuẩn bị các điều kiện cần thiết như khảo sát, sắp xếp hạ tầng hỗ trợ để phục vụ công tác nghiên cứu và chỉnh trang trục trung tâm Khu Di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long.

Giám đốc Trung tâm Di sản Thế giới Lazare Eloundou Assomo và Tổng Giám đốc UNESCO Audrey Azoulay đã đến thăm và làm việc tại Trung tâm Di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long, thể hiện sự quan tâm đặc biệt đối với Hoàng thành Thăng Long. Hà Nội cam kết sẽ tập trung mọi nguồn lực để thực hiện nghiêm túc các khuyến nghị của Ủy ban Di sản thế giới.

Ông George O. Abungu, chuyên gia khảo cổ học, Giám đốc Công ty tư vấn di sản Okello Abungu, Giáo sư Đại học Mauritius, đã chia sẻ ấn tượng của mình với các dự án khôi phục Hoàng thành Thăng Long. Ông nhận định rằng, Hà Nội và Việt Nam không chỉ đầu tư về mặt kỹ thuật và tài chính mà còn chú trọng đến yếu tố chuyên môn và con người trong quá trình bảo tồn và phát huy di sản.

Ông Abungu khẳng định sự sẵn sàng hợp tác với TP Hà Nội để đạt được các mục tiêu đề ra một cách hiệu quả nhất. Ông bày tỏ niềm tin vào khả năng hợp tác giữa hai bên và kỳ vọng vào một hành trình hợp tác hiệu quả với nhiều thành tựu đáng ghi nhận trong thời gian tới. Phó Chủ tịch UBND TP Vũ Thu Hà cũng bày tỏ sự tin tưởng vào sự hợp tác này và mong muốn hai bên có thể đạt được nhiều thành công trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của Di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long.

Thu phí tham quan di tích lịch sử – câu chuyện vẫn còn nhiều tranh cãi

Trong thời gian gần đây, việc thu phí tham quan di tích lịch sử đã trở thành một vấn đề xã hội được nhiều người quan tâm. Một bộ phận dân cư ủng hộ việc thu phí để bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích lịch sử. Ngược lại, một số khác lại phản đối, cho rằng những di tích này là tài sản tinh thần chung của dân tộc và không thể đem ra mua bán.

Một ví dụ điển hình cho vấn đề này là Khu di tích Quốc gia đặc biệt Ngã ba Đồng Lộc, tỉnh Hà Tĩnh. Nơi đây là địa điểm thường xuyên đón hàng chục nghìn lượt khách đến dâng hương tưởng niệm và tri ân các anh hùng liệt sĩ. Tuy nhiên, việc vận hành khu di tích do Ban Quản lý thuộc Tỉnh đoàn Hà Tĩnh phụ trách đang gặp nhiều khó khăn do thiếu nguồn lực tài chính.

Việc thu phí tham quan không chỉ mang lại một khoản thu nhỏ mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích. Ở nhiều quốc gia, phí tham quan là nguồn thu chính để duy trì hoạt động của các di sản. Tuy nhiên, ở Việt Nam, việc thu phí thường vấp phải phản ứng từ dư luận.

Để việc thu phí hợp lý và được xã hội chấp nhận, cần đảm bảo một số nguyên tắc. Thứ nhất, cần minh bạch mục đích thu, công khai nguồn thu và việc chi tiêu cho các hoạt động. Điều này sẽ giúp tạo sự tin tưởng từ phía công chúng và đảm bảo rằng tiền thu được đang được sử dụng đúng mục đích.

Thứ hai, cần có chính sách miễn, giảm phí linh hoạt và nhân văn đối với các đối tượng như cựu chiến binh, người có công với cách mạng, người khuyết tật, trẻ em, học sinh – sinh viên, cư dân địa phương. Chính sách này không chỉ giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho những người có hoàn cảnh khó khăn mà còn thể hiện sự nhân văn và tôn trọng của xã hội đối với những đóng góp của họ.

Cuối cùng, cần có cái nhìn linh hoạt, thấu đáo để tấm vé không trở thành rào cản mà trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức và trách nhiệm gìn giữ di sản của thế hệ hôm nay dành cho mai sau. Chỉ khi có được sự cân bằng và thấu hiểu, việc thu phí tham quan di tích lịch sử mới có thể trở thành một phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của những di sản quý giá này.

Di tích Hòn Vọng Phu ở Thanh Hóa đang được bảo tồn và gia cố để tránh nguy cơ đổ sập. Theo thông tin từ Báo Lao Động, di tích quốc gia này đã nhiều lần bị ảnh hưởng bởi các cơn sét đánh và đang đứng trước nguy cơ đổ sập bất cứ lúc nào.

Sự cố gần nhất xảy ra vào ngày 15.6.2022, khi một khối đá lớn bị sạt lở do tác động của sét đánh. Sự việc này đã gây ra mối quan ngại sâu sắc về sự an toàn và bảo tồn di tích. Trước tình trạng đáng báo động này, Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức một hội thảo khoa học vào cuối năm 2023. Hội thảo này tập trung vào việc đánh giá hiện trạng và tìm kiếm các giải pháp bảo tồn di tích Hòn Vọng Phu một cách hiệu quả.

Tại hội thảo, các chuyên gia và nhà khoa học đã tham gia thảo luận và đóng góp ý kiến để lựa chọn giải pháp bảo tồn tối ưu cho di tích. Những ý kiến này sẽ giúp tìm ra cách thức phù hợp nhất để bảo vệ di tích Hòn Vọng Phu. Ngay sau đó, vào giữa năm 2024, UBND TP Thanh Hóa đã quyết định đầu tư vào hệ thống chống sét tại di tích Hòn Vọng Phu, với tổng kinh phí lên đến hơn 800 triệu đồng. Đây là một bước tiến quan trọng nhằm đảm bảo an toàn và bảo tồn di tích quốc gia này.

Di tích Hòn Vọng Phu là một trong những di tích quốc gia quan trọng ở Thanh Hóa, và việc bảo tồn và gia cố di tích này không chỉ giúp giữ gìn giá trị lịch sử và văn hóa mà còn góp phần thúc đẩy du lịch và phát triển kinh tế địa phương. Việc đầu tư hệ thống chống sét là một biện pháp cần thiết để ngăn chặn những tai biến có thể xảy ra trong tương lai và bảo vệ di tích.

Trong thời gian tới, dự án bảo tồn di tích Hòn Vọng Phu sẽ tiếp tục được triển khai, với mục tiêu không chỉ bảo vệ di tích mà còn nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của bảo tồn di sản văn hóa.

Ngày 26-7, ông Mai Văn Dưỡng, Giám đốc Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi thuộc Ban quản lý rừng đặc dụng TP Đà Nẵng, cho biết đơn vị này vừa phát hiện một voi con qua hệ thống bẫy ảnh được lắp đặt trong lâm phận của khu bảo tồn. Phát hiện này mang lại một tín hiệu đáng mừng về quá trình sinh sản tự nhiên của đàn voi hoang dã đang sinh sống trong khu bảo tồn.

Đầu năm 2025, Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi nhận được tin báo từ người dân về dấu hiệu sinh sản của voi con tại khu vực Nà Lau. Ngay lập tức, ban quản lý đã xây dựng kế hoạch và tổ chức đặt 30 bẫy ảnh ở 15 vị trí tại các khu vực đàn voi hay di chuyển. Mặc dù kết quả lần thu ảnh thứ nhất không phát hiện hình ảnh voi mới, đơn vị không bỏ cuộc và tiếp tục thực hiện đặt lại các bẫy ảnh tại các khu vực tiềm năng khác.

Từ ngày 20-7 đến 23-7, lực lượng nhân viên của khu bảo tồn đã thu bẫy ảnh và khi kiểm tra hình ảnh, mọi người đã vỡ òa khi phát hiện hình ảnh một voi con. Hình ảnh chú voi con đang tung tăng bên voi mẹ là ‘quả ngọt’ cho những ngày tháng miệt mài bảo vệ rừng xanh của lực lượng bảo vệ rừng tại Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi.

Hình ảnh ghi nhận voi con di chuyển linh hoạt và luôn được voi mẹ theo sát bảo vệ. Việc ghi nhận sự xuất hiện của voi con đánh dấu một tín hiệu đáng mừng về quá trình sinh sản tự nhiên của đàn voi hoang dã đang sinh sống trong khu bảo tồn. Phát hiện này không chỉ mang ý nghĩa đối với công tác bảo tồn, mà còn là động lực tinh thần lớn lao đối với những lực lượng đang ngày đêm bảo vệ rừng và các loài động vật hoang dã.

Đây cũng là tín hiệu tích cực cho thấy công tác bảo tồn voi nơi đây đã và đang đi đúng hướng, góp phần bảo tồn loài voi châu Á đang có nguy cơ tuyệt chủng. Theo Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi, đến nay, theo ghi nhận, có ít nhất 9 con voi ở lâm phận khu bảo tồn này. Vào năm 2020, với sự hỗ trợ của dự án Trường Sơn Xanh, Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi Quảng Nam (cũ, nay là Đà Nẵng) cũng đã ghi nhận sự xuất hiện của một voi con khoảng 1 tuổi.

Hiện nay, quần thể voi hoang dã tại đây có cấu trúc đàn đầy đủ gồm voi đực, cái và con non. Điều này cho thấy công tác bảo tồn voi tại khu bảo tồn này đã đạt được những kết quả tích cực và cần được tiếp tục duy trì và phát triển trong tương lai.