Ngày nay, việc phát triển kinh tếควบคung vớitrách nhiệm xã hội và bảo vệ thiên nhiên đã trở thành văn hóa kinh doanh của nhiều doanh nghiệp. Điều này không chỉ được thể hiện qua lời nói mà còn được các doanh nghiệp cụ thể hóa qua các hoạt động thực tế. Công ty CP Phát triển Tùng Lâm là một trong những doanh nghiệp như vậy.

Trao đổi với Doanh Nhân, bà Nguyễn Thị Thu Hà – Phó Chủ tịch thường trực HĐQT Công ty CP Phát triển Tùng Lâm chia sẻ, những giá trị cốt lõi trong văn hóa kinh doanh đã được cụ thể hóa và dẫn dắt doanh nghiệp phát triển, tăng trưởng. Đặc biệt, trong giai đoạn vừa qua, công ty đã tiên phong đầu tư phát triển du lịch văn hóa tại vùng núi Yên Tử – di sản văn hóa thế giới.

Đảm bảo tăng trưởng kinh tế du lịch với bảo tồn những giá trị truyền thống tại một điểm đến nổi tiếng linh thiêng của cả nước quả thực là một sự cân đối, tính toán không dễ dàng với doanh nghiệp. Công ty CP Phát triển Tùng Lâm được tỉnh Quảng Ninh giao thực hiện dự án Trung tâm văn hóa Trúc Lâm ngay dưới chân núi Yên Tử. Đây là dự án có thể tiếp biến những giá trị văn hóa của vùng núi linh thiêng, các giá trị tinh thần của thiền phái Trúc Lâm cũng như Phật hoàng Trần Nhân Tông – một trong những niềm tự hào của dân tộc Việt Nam.

Trong quá trình thực hiện, công ty đã kỳ công nghiên cứu và tìm kiếm nhiều đối tác, chuyên gia nước ngoài hướng đến mục tiêu vừa đảm bảo tăng trưởng kinh tế vừa bảo tồn, lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống. Trung tâm văn hóa Trúc Lâm với Legacy Yên Tử – Mgallery và Làng Nương Yên Tử là công trình chứa đựng giá trị văn hóa đặc sắc vốn có của vùng núi Yên Tử.

Phát triển du lịch xanh bền vững cần sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và sự đồng hành của cộng đồng. Công ty đã lan tỏa giá trị cốt lõi trong văn hóa kinh doanh đến địa phương và cộng đồng. Doanh nghiệp không chỉ là một thành tố của điểm đến, doanh nghiệp không chỉ phát triển độc lập mà cần lan tỏa giá trị văn hóa kinh doanh ra cộng đồng.

Giá trị cốt lõi của văn hóa kinh doanh không vô hình mà chính là yếu tố nội tại quan trọng ‘mở đường’, dẫn dắt doanh nghiệp tăng trưởng. Tiền thân của công ty CP Tùng Lâm là công ty xuất nhập khẩu Quảng Ninh – một doanh nghiệp nhà nước. Từ nhiều năm qua, trong tâm thức các thế hệ lãnh đạo doanh nghiệp luôn thống nhất sứ mệnh, quan điểm: phát triển kinh tế không chỉ quan tâm đến hiệu quả, lợi nhuận mà luôn gắn liền với việc bảo tồn, phát huy các giá trị truyền thống, tôn trọng thiên nhiên và có trách nhiệm với môi trường.

Trong bối cảnh nhiều di tích cổ đang đối mặt với thách thức lớn trong công tác bảo tồn, việc ứng dụng kỹ thuật in rập thủ công đã trở thành một giải pháp sáng tạo và hiệu quả. Tại chùa Keo Hành Thiện, một trong những công trình Phật giáo cổ tiêu biểu của vùng đồng bằng Bắc Bộ, kỹ thuật này đã được sử dụng để lưu giữ lại các chi tiết, hoa văn, họa tiết và chữ khắc trên các bức phù điêu, bia đá và cấu kiện gỗ.

Gắn liền với Thiền sư Dương Không Lộ, vị Quốc sư thời Lý, chùa Keo Hành Thiện không chỉ là trung tâm sinh hoạt tín ngưỡng mà còn là nơi chứa đựng kho tàng văn hóa kiến trúc độc đáo. Trải qua hàng trăm năm, nơi đây vẫn bảo lưu được nhiều hạng mục kiến trúc nghệ thuật truyền thống thời Lê – Nguyễn, với hệ thống phù điêu, hoa văn chạm khắc và bia ký có giá trị lịch sử, mỹ thuật đặc biệt.

Tuy nhiên, như nhiều di tích cổ khác, Chùa Keo Hành Thiện cũng đối mặt với những thách thức lớn trong công tác bảo tồn, do tác động của thời gian, môi trường và hoạt động con người. Những chi tiết chạm khắc quý trên bộ khung kiến trúc gỗ như hình linh thú, lân nghê, hoa lá thiêng,… cho đến các mảng chạm trên đá đang đứng trước nguy cơ dần bị bào mòn, xuống cấp.

Trước thực trạng đó, năm 2023, một dự án Số hóa di sản làng Hành Thiện quy mô đã và đang được triển khai tại đây, với sự tham gia của các chuyên gia bảo tồn, các nhà nghiên cứu, kiến trúc sư, nghệ nhân và đội ngũ công nghệ. Dự án không chỉ nhằm mục đích bảo tồn di tích mà còn tạo ra một không gian trải nghiệm văn hóa mới mẻ cho cộng đồng.

Một trong những hoạt động nổi bật của dự án là triển lãm “Hành Thiện 200 năm danh xưng”, tổ chức nhân dịp kỷ niệm hai thế kỷ ngôi làng mang tên Hành Thiện. Triển lãm đã trưng bày nhiều bản rập văn bia cổ, tranh ký họa, tranh ảnh tư liệu gốc về chùa Keo và các sản phẩm văn hóa được hình thành từ tư liệu in rập, thu hút sự quan tâm đặc biệt của người dân địa phương và du khách.

In rập là phương pháp lưu giữ chính xác những chi tiết gốc, đồng thời tạo nên một lối tiếp cận giàu cảm xúc và thẩm mỹ với di sản. Mỗi bản rập thủ công trở thành sợi dây kết nối giữa hiện vật và cộng đồng, giữa nghệ thuật cổ truyền và công nghệ hiện đại.

Không chỉ tại chùa Keo Hành Thiện, kỹ thuật in rập thủ công còn được chuyển thể thành một hoạt động giáo dục, nghệ thuật, truyền cảm hứng đến cộng đồng tại Quần thể Danh thắng Tràng An. Tại đây, du khách có thể tận tay thực hiện một bản in rập truyền thống trên giấy dó, từ khâu pha màu, đặt khuôn, dùng con rập bọc vải và con lăn để in rập tranh.

Qua hoạt động này, không chỉ giúp du khách hiểu hơn về lịch sử, văn hóa và nghệ thuật truyền thống, mà còn tạo ra một không gian trải nghiệm văn hóa mới mẻ, nơi mà di sản trở nên gần gũi và sống động hơn. Mỗi bản in rập đều là “độc bản” bởi mỗi thao tác, mỗi lần chạm mực, mỗi sắc độ màu đều mang dấu ấn cá nhân, ghi lại những khoảnh khắc sáng tạo khác nhau của mỗi người.

Có thể thấy, khi được thiết kế phù hợp, in rập, từ một kỹ thuật bảo tồn khoa học, có thể trở thành phương thức truyền tải, lan tỏa văn hóa sống động, bền vững. Mỗi bản tranh nhỏ là một lát cắt của ký ức văn hóa, góp phần đưa di sản đến gần hơn với đời sống thường nhật. Trải nghiệm bằng tay, hiểu bằng tâm và mang đến những giá trị đích thực, đó là hành trình “chạm tay vào di sản” theo đúng nghĩa.

TP Huế – một địa phương giàu di sản văn hóa với 8 di sản thế giới và hơn 1.000 di tích lịch sử – đang đẩy mạnh chuyển đổi số trong ngành du lịch. Mục tiêu của địa phương là tạo điều kiện thuận lợi và gia tăng trải nghiệm cho khách du lịch tại mỗi điểm đến, góp phần thu hút lượng khách đến với Huế ngày càng tăng.

Một trong những nỗ lực đáng chú ý của TP Huế là triển khai ứng dụng Hộ chiếu du lịch Huế – Hue City Passport. Ứng dụng này cho phép du khách quét mã QR để cài đặt App, đăng ký thông tin cá nhân và tham gia. Với tính tiện lợi, bản đồ định vị GPS và tính tương tác cao, du khách có thể theo dõi quá trình tham quan và trải nghiệm tại các điểm đến theo lộ trình và chủ đề gợi ý. Điều này giúp du khách dễ dàng khám phá và trải nghiệm du lịch tại Huế một cách hiệu quả hơn.

Sở Du lịch TP Huế cùng các đơn vị liên quan cũng triển khai số hóa tài nguyên du lịch như di sản, ẩm thực và các điểm đến du lịch. Hiện tại, hệ thống cơ sở dữ liệu số ngành du lịch Huế đang được cập nhật, bao gồm cơ sở lưu trú, công ty lữ hành và hướng dẫn viên du lịch. Hệ thống thông tin số tích hợp về khách du lịch, khu và điểm du lịch, cơ sở dịch vụ du lịch trên địa bàn cũng đang được hình thành. Điều này sẽ giúp cho việc quản lý và quảng bá du lịch tại Huế trở nên hiệu quả hơn.

Đặc biệt, tại các điểm tham quan của Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế, dịch vụ bán vé điện tử và tích hợp hệ thống nhận diện trí tuệ nhân tạo (AI) đã được triển khai. Quần thể Di tích Cố đô Huế cũng đã triển khai 96 Trạm tương tác thông minh – TapQuest tại 96 điểm di tích. Du khách có thể dễ dàng tiếp cận thông tin về từng địa điểm thông qua đa dạng hình thức như hình ảnh, video, mô hình 3D và văn bản. Điều này giúp du khách có thể trải nghiệm du lịch tại Huế một cách sâu sắc và ý nghĩa hơn.

Đại Nội Huế cũng đã triển khai ứng dụng App di tích Huế, hỗ trợ chỉ đường cho du khách. Đối với du khách nước ngoài, ứng dụng này có thể chuyển đổi sang các ngôn ngữ như Anh, Nhật, Pháp và Trung Quốc. Điều này giúp cho du khách quốc tế có thể dễ dàng khám phá và trải nghiệm du lịch tại Huế.

Các chuyên gia cho rằng, để xây dựng du lịch thông minh một cách bền vững, TP Huế cần tiếp tục mở rộng hệ sinh thái số bằng cách tăng cường liên kết liên vùng và hình thành hành lang du lịch thông minh giữa Huế – Đà Nẵng. Việc ứng dụng AI và dữ liệu lớn (Big Data) trong phân tích hành vi du khách cũng là yếu tố quan trọng. Điều này sẽ giúp cho TP Huế có thể phát triển du lịch một cách bền vững và hiệu quả hơn.

Bên cạnh đó, TP Huế đang đẩy mạnh chuyển đổi số để bảo tồn giá trị di sản. Hàng trăm cổ vật quý triều Nguyễn đã được gắn chip NFC và định danh duy nhất bằng công nghệ Nomion của Phygital Labs. Khách tham quan có thể dùng smartphone tương tác với chip NFC và truy cập thông tin lịch sử, nguồn gốc và ý nghĩa văn hóa của cổ vật. Điều này giúp cho việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản tại Huế trở nên hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, trong quá trình bảo tồn và phát huy giá trị di sản, TP Huế cũng đang đối mặt với thách thức như việc tháo dỡ các lô cốt, hầm trú ẩn và vọng gác cũ tại di tích Kinh thành Huế. Việc tháo dỡ 31 công trình quốc phòng, trong đó có 26 công trình là lô cốt, 2 vọng gác, 2 hầm ẩn nấp và 1 trận địa phòng không, đang được tiến hành để trả lại giá trị nguyên trạng yếu tố gốc của di tích Kinh thành Huế. Điều này đòi hỏi sự cố gắng và nỗ lực của các cấp chính quyền và nhân dân để bảo tồn và phát huy giá trị di sản tại Huế.

Thành phố Hà Nội vừa thông qua Nghị quyết quan trọng về việc thành lập và phát triển các khu vực thương mại và văn hóa. Đây là một bước tiến nhằm khai thác tối đa tiềm năng của di sản văn hóa, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển kinh tế – xã hội một cách bền vững. Nghị quyết này không chỉ dừng lại ở việc xây dựng một khuôn khổ pháp lý cụ thể mà còn thể hiện chiến lược phát triển mới, trong đó nhấn mạnh vai trò của di sản văn hóa như một nguồn lực quan trọng cho sự phát triển.

Nghị quyết cho phép thành lập các khu phát triển thương mại và văn hóa tại những khu vực có thế mạnh về vị trí thương mại và không gian văn hóa. Đặc biệt, các khu vực được định hướng phát triển theo mô hình TOD (đô thị định hướng giao thông công cộng) sẽ được ưu tiên. Hoạt động của các khu phát triển này dựa trên nguyên tắc tự nguyện, tự quản và đảm bảo sự đồng thuận của đa số cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ cũng như người dân trong khu vực.

Mục tiêu cốt lõi của Nghị quyết là kết hợp hài hòa giữa bảo tồn di sản văn hóa và phát triển kinh tế. Qua đó, giá trị của văn hóa không chỉ được bảo tồn mà còn trở thành động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Thành phố Hà Nội đặt kỳ vọng vào việc phát triển các khu vực như khu phố cổ, làng nghề truyền thống và các không gian văn hóa gắn liền với di tích lịch sử. Điều này không chỉ tạo ra cơ hội cho doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân tham gia vào việc bảo tồn di sản mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội.

Nhiều doanh nghiệp và chuyên gia đánh giá cao Nghị quyết này, xem đây là một cơ hội để khơi thông dòng chảy của kinh tế di sản. Qua đó, không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn giúp quảng bá và phát huy giá trị di sản văn hóa của dân tộc. Tuy nhiên, để hiện thực hóa được những mục tiêu và tầm nhìn này, sự phối hợp chặt chẽ và đồng bộ giữa Nhà nước, doanh nghiệp, cộng đồng và giới nghiên cứu là điều kiện tiên quyết.

Việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa cần được tiếp cận một cách sáng tạo và linh hoạt. Không chỉ dựa vào nguồn ngân sách từ Nhà nước, việc huy động và tận dụng các nguồn lực từ xã hội cũng đóng vai trò quan trọng. Di sản văn hóa sẽ chỉ thực sự có sức sống khi được tiếp tục kể lại và quảng bá bằng ngôn ngữ mới của thời đại, thông qua các sản phẩm dịch vụ, hoạt động du lịch, sáng tạo nghệ thuật và các hoạt động thương mại mang tính bản địa.

Tóm lại, Nghị quyết về khu phát triển thương mại và văn hóa mà thành phố Hà Nội vừa thông qua đã mở ra một hướng đi mới đầy hứa hẹn trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển kinh tế. Sự thành công trong việc triển khai Nghị quyết này đòi hỏi nỗ lực và sự hợp tác của tất cả các bên liên quan. Chỉ khi có sự phối hợp chặt chẽ và đồng lòng, mục tiêu phát triển bền vững và bảo vệ nguồn tài nguyên kinh tế quý giá của dân tộc mới có thể đạt được.

Ngày 25/7, tại Nhà văn hóa xóm Dìa Trên, xã Quảng Uyên, Ban Quản lý Công viên địa chất Non nước Cao Bằng đã phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức một hội nghị tập huấn chuyên sâu về bảo tồn di sản gắn với phát triển du lịch bền vững cho cộng đồng. Sự kiện này đã thu hút sự tham gia của 64 hộ dân sinh sống tại làng giấy bản Dìa Trên.

Các nội dung tập huấn tập trung vào vai trò quan trọng của cộng đồng trong bảo tồn di sản, kỹ năng phát triển du lịch cộng đồng gắn với làng nghề truyền thống, cũng như cách thức khai thác hiệu quả các giá trị văn hóa để phục vụ cho sự phát triển kinh tế – du lịch địa phương. Ngoài ra, chương trình cũng hướng dẫn việc sắp xếp không gian làng nghề tại các hộ gia đình và công tác phát huy giá trị làng nghề gắn với phát triển du lịch.

Hoạt động này nằm trong chuỗi các hoạt động triển khai nhiệm vụ phát triển không gian di sản thuộc Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng năm 2025. Mục tiêu của chương trình là nâng cao nhận thức và năng lực cho người dân địa phương trong việc bảo vệ và khai thác hiệu quả các di sản văn hóa, lịch sử và tự nhiên của địa phương, từ đó hướng tới xây dựng mô hình du lịch cộng đồng gắn với làng nghề truyền thống tại địa phương.

Qua hội nghị tập huấn này, người dân địa phương sẽ được trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết để tích cực tham gia vào việc bảo tồn và phát huy giá trị của các di sản văn hóa, lịch sử và tự nhiên của địa phương. Đồng thời, chương trình cũng mở ra những cơ hội mới cho việc phát triển du lịch tại địa phương, góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh Cao Bằng nói riêng và vùng Non nước Cao Bằng nói chung.

Chuyển đổi số trong hoạt động bảo tàng đang trở thành xu hướng tất yếu trên toàn thế giới, nhằm hiện đại hóa công tác bảo tồn, tăng cường khả năng tiếp cận di sản và hội nhập với xu thế phát triển chung của bảo tàng trong kỷ nguyên số. Tại Việt Nam, các bảo tàng cũng cần thiết phải có một phòng chuyển đổi số để góp phần quan trọng trong công tác bảo tồn di sản một cách bền vững, thu hút công chúng thế hệ mới và hội nhập quốc tế.

Theo kinh nghiệm của Ba Lan, một quốc gia có hệ thống bảo tàng hiện đại và năng động bậc nhất Đông Âu, việc thành lập phòng chuyển đổi số đã trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động của các bảo tàng. Phòng chuyển đổi số tại các bảo tàng Ba Lan đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ chuyên biệt, bao gồm: số hóa hiện vật, xây dựng và cập nhật cơ sở dữ liệu, đăng tải nội dung lên các nền tảng số, phục vụ cho công tác in ấn, xuất bản, cũng như truyền thông và nghiên cứu. Các bảo tàng tại Ba Lan đều được trang bị studio chụp ảnh chuyên nghiệp có diện tích lớn, hệ thống ánh sáng chuẩn bảo tàng và máy ảnh hiện đại với độ phân giải cao để thực hiện việc số hóa chi tiết từng hiện vật, từng tác phẩm nghệ thuật với tiêu chuẩn kỹ thuật cao.

Sau khi hoàn tất khâu chụp ảnh và xử lý hình ảnh, dữ liệu được cập nhật lên hệ thống nền tảng số và tích hợp vào cơ sở dữ liệu số hóa, đây là quá trình lưu giữ toàn bộ hiện vật, hình ảnh, tư liệu của bảo tàng. Quá trình này là nền tảng quan trọng để chia sẻ hình ảnh các hiện vật đến với các chuyên gia, nhà nghiên cứu, sinh viên và công chúng trong nước và quốc tế.

Việt Nam hiện nay, hầu hết các bảo tàng vẫn vận hành theo mô hình truyền thống và chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số. Các chuyên gia cho rằng, nếu không có bước nhảy về công nghệ, bảo tàng sẽ tiếp tục lùi lại phía sau, không bắt kịp nhu cầu và tâm lý tiếp cận mới của công chúng. Một rào cản lớn là hầu hết các bảo tàng tại Việt Nam chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số. Việc số hóa hiện vật, nếu có, thường được thực hiện rời rạc, dưới dạng các dự án ngắn hạn, thuê ngoài. Điều này khiến dữ liệu thiếu đồng bộ, không bảo mật, khó duy trì và không phát huy được giá trị về lâu dài.

Do đó, việc thành lập một quỹ chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo tàng tại Việt Nam là hết sức cần thiết, nhằm tạo ra nguồn lực ổn định để hỗ trợ các bảo tàng từng bước hình thành phòng chuyển đổi số, triển khai số hóa hiện vật, xây dựng cơ sở dữ liệu và phát triển nền tảng trưng bày số một cách bài bản, bền vững.

Thành nhà Hồ – Di sản văn hóa thế giới cần được bảo vệ

Thành nhà Hồ tọa lạc trên địa phận hai xã Vĩnh Tiến và Vĩnh Long, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa. Công trình kiến trúc bằng đá này là một trong những biểu tượng lịch sử và văn hóa đặc sắc của Việt Nam.

Có tới 16 đoạn tường của Thành nhà Hồ phải gia cố khẩn cấp

Thành nhà Hồ được xây dựng vào năm 1397 dưới thời Hồ Quý Ly với tên gọi ban đầu là Tây Đô. Công trình này được thiết kế với bốn cổng chính theo bốn hướng, đều được xây dựng theo dạng vòm.

Đoạn tường thành bị sạt lở

Các bức tường thành được xây bằng đá vôi xanh, với kích thước và khối lượng đáng kể. Tổng khối lượng đá xây thành ước tính khoảng 20.000m³, cùng với gần 100.000m³ đất đào đắp.

Tường thành được xây dựng bằng đá

Trải qua hơn 600 năm, hệ thống tường thành vẫn giữ được độ nguyên vẹn đáng kể, dù phần lớn kiến trúc bên trong đã bị phá hủy. Hiện nay, nhiều đoạn tường thành đang đối mặt với tình trạng sạt lở hoặc xuống cấp nghiêm trọng.

Để bảo vệ di tích, UBND tỉnh Thanh Hóa đã phê duyệt dự án gia cố với kinh phí hơn 14 tỷ đồng. Dự án này sẽ sử dụng khung thép để chống đỡ 16 đoạn tường có nguy cơ sập, với tổng chiều dài 370m.

Bức tường Thành nhà Hồ đã được gia cố

Ông Nguyễn Bá Linh, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản thành nhà Hồ, cho biết việc trùng tu sẽ được tiến hành thận trọng để hạn chế tối đa sự xâm phạm đến yếu tố nguyên gốc của di tích.

Thành nhà Hồ không chỉ là một di tích lịch sử quan trọng mà còn là biểu tượng cho tinh thần kháng chiến của dân tộc Việt Nam. Di sản này đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới vào ngày 27/6/2011.