Biến đổi khí hậu và sóng nhiệt đang trở thành những thách thức nghiêm trọng đối với khả năng chịu đựng của con người. Mới đây, cư dân tại Hà Nội và các tỉnh thành khác ở đồng bằng Bắc Bộ đã trải qua một đợt sóng nhiệt đáng kể vào đầu hè năm 2025, với nhiệt độ cao nhất lên đến trên 40 độ C và độ ẩm trong khoảng từ 40-45%. Các con đường trở nên vắng vẻ hơn, những người giao hàng, bán hàng rong, bảo vệ và nhiều người khác tìm kiếm bóng cây ven đường để tạm nghỉ. Những giọt mồ hôi chưa kịp rơi đã nhanh chóng bốc hơi trên chiếc áo chống nắng khô giòn.
Sóng nhiệt không chỉ giới hạn ở Việt Nam mà còn xảy ra trên toàn thế giới. Giáo sư Phan Văn Tân, một chuyên gia hàng đầu về khí tượng và khí hậu của Việt Nam, nhận định rằng sóng nhiệt là một hệ quả trực tiếp của biến đổi khí hậu. Nếu xem xét lại trong vòng năm thập kỷ qua, số ngày nắng nóng trong mùa hè đã tăng lên đáng kể ở hầu hết các vùng trên cả nước. Sự gia tăng này không chỉ phản ánh sự thay đổi trong điều kiện thời tiết mà còn thể hiện tác động ngày càng rõ ràng của biến đổi khí hậu đối với môi trường và con người.
Sóng nhiệt thường đi kèm với hạn hán, tạo thành một cặp hiện tượng thiên tai phức hợp. Sự kết hợp này không chỉ làm tăng cường độ của sóng nhiệt mà còn gia tăng các tác động tiêu cực đến môi trường, sức khỏe con người và nền kinh tế. Giáo sư Tân nhấn mạnh rằng chúng ta cần phải có những giải pháp hiệu quả để ứng phó với những hiện tượng thời tiết cực đoan này.
TS. Trần Nữ Quý Linh, một nhà khoa học nghiên cứu về tác động của sóng nhiệt và các hiện tượng thời tiết cực đoan lên sức khỏe con người, cảnh báo rằng sóng nhiệt có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Từ các triệu chứng nhẹ như đau đầu, chóng mặt, mất nước, đến những hậu quả nặng nề hơn như tử vong. Các nhóm dễ bị tổn thương nhất bao gồm trẻ em, người già, những người mắc bệnh mãn tính và công nhân, nông dân lao động ngoài trời.
Nghiên cứu cho thấy rằng sóng nhiệt làm tăng đáng kể số ca nhập viện do nhiều nguyên nhân và bệnh truyền nhiễm. Điều này đặt ra một thách thức lớn cho các hệ thống y tế, đặc biệt là trong việc đáp ứng nhu cầu cấp cứu và điều trị cho những bệnh nhân bị ảnh hưởng bởi sóng nhiệt.
Để thích ứng với sóng nhiệt ngày càng khốc liệt, TS. Trần Nữ Quý Linh cho rằng cần nâng cao nhận thức của người dân về tác động của nhiệt đối với sức khỏe. Đồng thời, cần có những giải pháp với chi phí thấp, dễ áp dụng và hiệu quả nhanh chóng, như cải thiện khả năng tự thích ứng của cá nhân và nhận biết các dấu hiệu cảnh báo sức khỏe sớm.
Các chuyên gia cũng kêu gọi các chính phủ quan tâm hơn đến việc xây dựng chính sách thích ứng với sóng nhiệt đa dạng, không chỉ ở đô thị mà còn ở nông thôn. Điều này bao gồm việc thiết kế các không gian công cộng thoáng đãng, nhiều cây xanh, mặt nước, và bóng râm, cũng như cung cấp các phương tiện làm mát như quạt và điều hòa nhiệt độ để giúp giảm thiểu tác động của sóng nhiệt đối với các nhóm yếu thế.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, việc chung tay ứng phó với sóng nhiệt và các hiện tượng thời tiết cực đoan trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Chỉ thông qua sự hợp tác và nỗ lực của cả cộng đồng, chúng ta mới có thể xây dựng một tương lai an toàn và bền vững hơn cho tất cả mọi người.