Những năm gần đây, sản phẩm thủ công mỹ nghệ (TCMN) ngày càng phát triển cả về chất và lượng, mở rộng thị trường, giúp chuyển dịch kinh tế nông thôn, góp phần xóa đói giảm nghèo, tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho người lao động nông thôn. Tuy nhiên, việc đưa các sản phẩm TCMN ra thị trường thế giới còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam tham gia các Hiệp định thương mại thế hệ mới.
Việt Nam đã ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do với các đối tác quốc tế, như: Hiệp định Thương mại Tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA), Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – Vương quốc Anh (UKVFTA)… giúp giảm thuế xuất khẩu và mở rộng cơ hội thị trường. Khi Việt Nam ngày càng tham gia sâu rộng vào kinh tế thế giới sẽ mở ra cho các ngành kinh tế nói chung và ngành thủ công mỹ nghệ nói riêng nhiều cơ hội để tăng trưởng.
Tuy nhiên, thị trường hội nhập cũng đồng thời đặt ra nhiều thách thức đối với ngành TCMN. Nhiều đối tác nước ngoài đòi hỏi công nghệ sản xuất phải tiên tiến, thân thiện với môi trường, chất lượng sản phẩm phải đồng đều… Điều đó đồng nghĩa với yêu cầu phải đổi mới máy móc, công nghệ. Trong khi nhiều cơ sở sản xuất công nghiệp nông thôn ở nước ta vẫn sử dụng công nghệ, thiết bị lạc hậu, chắp vá dẫn đến hiệu quả sản xuất thấp, chất lượng không đồng đều, tiêu hao nhiều nguyên liệu, phát thải nhiều chất gây ô nhiễm môi trường… Tuy nhiên, việc đầu tư một dàn máy móc sẽ là khó khăn đối với không ít doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ có vốn đầu tư còn hạn hẹp.
Đó là chưa kể đến hệ thống mẫu mã, kiểu dáng và bao bì sản phẩm TCMN thủ công ít được cải tiến, khó cạnh tranh với các sản phẩm cùng loại được sản xuất trên dây chuyền hiện đại với ngoại hình bắt mắt. Việc đăng ký thương hiệu, nhãn hiệu chưa được quan tâm đúng mức nên đôi khi các sản phẩm mang tính sáng tạo từ ngành nghề nông thôn còn bị đồng hóa. Đây là bài toán vô cùng khó trước những yêu cầu chuyên nghiệp hóa của thị trường hội nhập….
Trước thực trạng đó, ngành Công thương đã xác định vấn đề cần được quan tâm hàng đầu đó chính là tìm hướng đi mới cho công nghiệp nông thôn. Bên cạnh việc tổ chức các cuộc thi thiết kế sáng tạo mẫu sản phẩm mới và công nhận sản phẩm TCMN tiêu biểu, cần phải có các chương trình hỗ trợ về ứng dụng máy móc, thiết bị tiên tiến, hỗ trợ ứng dụng khoa học công nghệ… từ đó giúp doanh nghiệp có điều kiện nâng cao năng suất lao động và bảo vệ môi trường. Đặc biệt cần chú trọng đến các chương trình xúc tiến thương mại, đăng ký thương hiệu, hỗ trợ truyền thông, hội chợ triển lãm, cũng như tham gia xây dựng các sàn giao dịch điện tử TCMN.
Công tác khuyến công ở nhiều địa phương, trong đó điển hình là Hà Nội đã và đang tích cực đẩy mạnh việc hỗ trợ đổi mới máy móc, công nghệ làng nghề. Riêng năm 2024, Hà Nội đã hỗ trợ hàng chục cơ sở sản xuất đầu tư đổi mới máy móc, thiết bị với tổng kinh phí 2 tỷ đồng, mỗi mô hình sẽ được hỗ trợ tối đa 200 triệu đồng từ nguồn kinh phí khuyến công. Việc hỗ trợ ứng dụng công nghệ, thiết bị tiên tiến hiện đại vào sản xuất đã giúp nhiều doanh nghiệp, cơ sở sản xuất nông thôn, làng nghề nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư dây chuyền, thiết bị sản xuất mới, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm; đồng thời hỗ trợ xây dựng các nhà trưng bày, hệ thống thông tin về sản phẩm làng nghề, chú trọng bảo tồn giá trị truyền thống sản phẩm thủ công mỹ nghệ; xây dựng các dự án phát triển nghề và làng nghề; dự án các sản phẩm có thể cạnh tranh trên thị trường; gắn phát triển làng nghề với phát triển du lịch, góp phần nâng cao sức cạnh tranh của hàng TCMN Việt Nam trên thị trường quốc tế./.
Các đại biểu thăm quan khu trưng bày sản phẩm TCMN thiết kế mới tại Hội chợ Triển lãm quà tặng TCMN Hà Nội năm 2024
Ảnh: Tranh thêu tay là sản phẩm luôn được khách hàng ưa chuộng